پیدا و پنهان حراج ملی ، پای سه وزارتخانه به ماجرا باز شد - دور زمین

به گزارش منیبان؛ رویداد حراج ملی با توجه به آثاری که در هفتمین دوره خود ارائه کرده، وزارت خانه های متعددی از جمله صمت (باتوجه به حضور فرش در این رویداد و استقرار مرکز ملی فرش ایران در وزارت صمت)، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (باتوجه به حضور صنایع دستی و هنرهای سنتی در این رویداد و ارتباط این حوزه با وزارت میراث فرهنگی) و در نهایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به انحصار صدور مجوز از سوی ارشاد برای برگزاری حراجی ها را متوجه خود می کند.

انتقادهایی که اما اخیرا وارد شده، بیشتر به بحث ناهماهنگی میان ارگان ها مرتبط است و اینکه نقش برخی وزارتخانه ها ـ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همچنین وزارت صمت ـ در این راستا نادیده گرفته شده است.

مسوولان حراجی می گویند، از ارشاد مجوز گرفته اند و این مساله نشان می دهد که این رویداد اجازه قانونی برای فعالیت داشته است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با تاکید بر اینکه حراج ملی زیرمجموعه ای از این وزارت خانه است، در عین حال پاسخگویی درباره ارائه آثاری که متعلق به میراث فرهنگی است را متوجه وزارت میراث فرهنگی می داند.

با این همه میراثی ها اعلام کرده اند که هیچ مجوزی برای این حراجی از سوی این وزارت خانه صادر نشده و موضوع در حال بررسی است. آنها هشدار داده اند، با توجه به قدمت و نفاست این آثار، خروج آن ها از کشور ممنوع بوده و برابر با ماده 561 مجازات اسلامی جرم محسوب می گردد.

ایسنا در ادامه بررسی های شرایط حراج ملی، با عبدالله احراری، عامل توسعه شبکه ملی دست بافته های دستگاهی جهاد دانشگاهی و عضو پیوسته انجمن علمی فرش گفت وگویی انجام داده است.

او در این زمینه به نقش وزارتخانه سوم ـ وزارت صمت ـ با توجه به تجاری بودن ماهیت حراج اشاره می کند و نکاتی را درباره مسائل این رویدادها متذکر می گردد.

اعتمادی به این رویدادها در کشور وجود ندارد

احراری در ابتدا و در پاسخ به این پرسش که چقدر رویداد حراج ملی بر اساس ساز و کار درستی پیش رفته است؟ می گوید: این رویداد اجرا می گردد، اما مثل خیلی از رویدادها نیست که با قاعده، ضابطه و اعتماد نسبی برگزار می شوند. وجود رویدادهایی از جنس حراج ملی در ایران بد نیست و به نظرم ذاتا کار خوبی محسوب می گردد. مسئله ای که وجود دارد این است که در ایران متأسفانه برای این رویداد ساز و کار درستی وجود ندارد. نه تشکیلات ضابطه مندی وجود دارد و نه اساسا اعتمادی به این رویدادها در کشور وجود دارد.

او ادامه می دهد: مجموعا چنین رویدادهایی خوب هستند، ولی در کشور ما اگر هم اجرا شده، با اما و اگرهای بسکمک همراه بوده است.

این کارشناس با اشاره به لزوم وجود یک سازمان مقتدر در این زمینه می گوید: افراد متولی نیامده اند از مجموعه ای که به این آثار هویت بخشی کرده اند، مجوز دریافت کنند تا این مجموعه نیز بتواند نظارت کامل داشته باشد. زمانی از این رویداد استقبال می گردد که مجموعه برگزارکننده حراج، یک جایگاه قانونی داشته باشد.

عضو پیوسته انجمن علمی فرش اضافه می کند: چون این جایگاه قانونی وجود ندارد و اگر هم هست، شفاف نیست و تلاشی هم نشده که چه میراث فرهنگی چه مرکز ملی فرش به آن مشروعیت دهند و از طرفی از پیشکسوتان این حوزه نیز حمایتی نشده، به نتیجه خوبی نرسیده است.

او درباره تاثیرات منفی ناهماهنگی وزارتخانه ها بر برگزاری حراج ملی، چنین اعتقاد دارد: سابقه هماهنگ نبودن وزارت خانه ها مانند میراث فرهنگی و ارشاد تنها به حراج ملی باز نمی گردد؛ بلکه مثال های متعددی برای آن وجود دارد. این تناقض همواره وجود داشته و نمونه های زیادی برای آن وجود دارد. در یک بخش هایی وزارت میراث فرهنگی خودش را دخیل می کند، یک بخش هایی صنعت، معدن و تجارت و یک بخش هایی حتی ارشاد.

او ادامه داد: درواقع هرجا که حراجی برگزار شده، از طریق لابی گری در داخل ارشاد بوده و صرفا با یک وزارت خانه همکاری صورت گرفته است و دستگاه های دیگر به یاد حاشیه هایی که وجود دارد، اصلا ترسیده اند که همکاری کنند و دخالتی نکرده اند. چون اینجا سکوت می کنند، طبیعتا افرادی که ذی نفع اصلی هستند، از سازمان اصلی دستور می گیرند و به این ترتیب شاهد این هستیم که این رویداد به طریق ضعیفی برگزار می گردد و حتی ممکن است در بحث اصالت آثار سر عده ای نیز کلاه برود.

این کارشناس همچنین در پاسخ به این سوال که آیا بهتر است صرفا یک وزارتخانه متولی صدور مجوز باشد یا خیر؟ گفت: بله و فکر می کنم چون حراج ملی یک بحث تجاری است، وزارت صمت باید در رأس همه وزارت خانه ها قرار گیرد. حراجی یک نمایشگاه و تجارت است و به نظر من صمت یا میراث فرهنگی باید متولی آن باشند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نظر می رسد که در این میان جایگاه ویژه ای ندارد.

او ادامه داد: اگر حوزه سینما یا فیلم و مستند بود، باید ارشاد در رأس صدور مجوز قرار می گرفت؛ اما وقتی بحث ما هنرهای سنتی و صنایع دستی است، به نظر می رسد این حق وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و در رأس آن وزارت صمت باشد.

احراری در سرانجام به این سوال که اساسا رویدادهایی از جنس حراج ملی با حضور داشتن آثار مرتبط با حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی چقدر به بهبود جایگاه این حوزه کمک می کند، می گوید: به نظر من خیلی اهمیت دارد. حراجی با این مفهوم که شما یک رویداد هنری را برگزار می کنید با مفهوم عام حراجی فرق دارد. قیمت برخی آثار در حراجی تعیین می گردد. رویدادی که در آن افراد به صنایع دستی و فرش علاقه داشته باشند و باید دید افراد چقدر برای آن پول پرداخت خواهند کرد و بنابراین عده ای حضور خواهند داشت که شناخت دارند و از طرف دیگر می دانند که پشت این رویداد نیز چند نفر هستند که دیدگاه دارند.

او ادامه داد: این رویداد علاوه بر اینکه جایگاه صنایع دستی را نشان می دهد، به گردش آثار فاخر این حوزه نیز کمک می کند.