شبکه ریلی پرسرعت جنوب شرق آسیا را در می نوردد - دور زمین

تعدادی از پروژه‌های احداث خطوط ریلی قطارهای پرسرعت، با جایگزینی این خطوط با خطوط ریلی از رده خارج انجام خواهد شد. با اتمام این پروژه‌ها نه تنها، زمان حمل‌ونقل کاهش می‌یابد بلکه مزایای اقتصادی بسیاری عاید دولت‌ها و مردم این منطقه خواهد شد.

با این حال هزینه‌های بالای اقتصادی و موانع سازمانی، تاکنون موفق به تعویق زمان اجرای این پروژه‌ها شده‌اند. علاوه بر این پرسشی جدی مطرح شده که آیا این خطوط پرسرعت برای همیشه بهترین گزینه برای حمل‌ونقل خواهند بود و اینکه دقیقا چه مزایای اقتصادی از احداث این خطوط عاید این کشورها خواهد شد؟

خطوط ریلی قطارهای پرسرعت: واقعیت‌ها

مطابق با مشخصه‌های اعلام شده توسط اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن (International Union of Railways)، هیچ استاندارد واحدی برای تعریف خطوط راه آهن پرسرعت وجود ندارد. زیرساخت‌های مربوط به ساخت خطوط ریلی پرسرعت جدید باید متناسب با حرکت قطارهایی با سرعت حداقل 250 کیلومتر بر ساعت باشند که این رقم برای خطوط ریلی که نوسازی می‌شوند به حداقل 200 کیلومتر بر ساعت کاهش می‌یابد.

قطارهای روی ریل، با توجه به تکنولوژی‌های روز استفاده شده در آن‌ها، که مجهز به ترمز هوا، طراحی آیرودینامیکی و تکنولوژی موتور پیشرفته هستند، امنیت مسافران را به طور کامل تضمین می‌کنند. با توجه با به اعلام اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن، کیفیت خدمات، سطح عملکرد و ایمنی مسافران و همچنین هزینه‌ای که باید پرداخت کنند، کاملا به نوع زیرساخت‌های ریلی ساخته شده و قطارهایی که روی آن‌ها حرکت می‌کنند بستگی دارند.

احداث این خطوط، مسائل مالی، تجاری، مدیریتی و آموزشی بسیاری دارد. بنابراین احداث خطوط ریلی مناسب برای قطارهایی با سرعت بالا، مستلزم سرمایه‌گذاری‌های گسترده، تکنولوژی، صنعت و توجه به مسائل محیط زیستی است. با این حال طرفداران احداث این نوع خطوط ریلی، بازدهی بالای این خطوط، ایجاد رضایت بیشتر در مشتری‌ها و ایجاد شبکه‌ای منسجم از خطوط ریلی میان کشورهای همسایه را از دلایل محکم خود برای احداث این شبکه می‌دانند.

چرا آسیای جنوب شرقی؟

تعدادی از کشورهای آسیای جنوب شرقی به شدت نیازمند نوسازی شبکه‌های ریلی خود هستند.

ویتنام دارای هفت خط ریلی (تک خطی) است که همه آن‌ها نیازمند نوسازی هستند. بر اساس اعلام شرکت مشاوره مدیریت جهانی AT Kearney، زیرساخت‌های ضعیف ویتنام مانع از رشد اقتصادی این کشور شده است. ادعا می‌شود که با بهبود زیرساخت‌های این کشور، ویتنام به سرعت در عرصه بین‌المللی مطرح خواهد شد. در حال حاضر هیچ خط راه‌آهنی ویتنام را به کشورهایی چون کامبوج یا لائوس وصل نمی‌کند و خود کشور لائوس نیز دارای شبکه ریلی از رده خارجی است. بهبود زیرساخت‌های ریلی در این کشورها، به افزایش مبادلات تجاری میان آن‌ها و در نتیجه رشد اقتصادی و کاهش فقر کمک می‌کند.

تایلند نیز از ضعف زیرساخت‌های ریلی خود رنج می‌برد. خارج شدن قطار از ریل در تایلند معمول است. اتصال‌های ضعیف بین مناطق مختلف کشور، بار بزرگی را بر روی دوش پایتخت تایلند یعنی بانکوک قرار داده است. بانکوک به شدت پر جمعیت و منبع اقتصاد تایلند است. با احداث خطوط ریلی مناسب برای قطارهای پرسرعت، این فشار کم شده، ثروت به تدریج در کل کشور گسترش یافته و همچنین گردشگری تایلند رشد بیشتری به خود می‌بینید.

اندونزی نیز از شرایطی مشابه با تایلند رنج می‌برد، به علاوه آن که خدمات ارائه شده در راه‌آهن اندونزی بسیار ضعیف بوده و دسترسی به بسیاری از نقاط کشور با خطوط ریلی امکان‌پذیر نیست. در حالی که رشد اقتصادی اندونزی در سال 2014 چیزی بین 6 تا 6/5 درصد بوده است، با بهبود زیرساخت‌های ریلی این کشور پیش‌بینی می‌شود این مقدار به 7 تا 9 درصد افزایش یابد.

از سال 2010 مالزی برنامه اصلاحات اقتصادی را در پیش گرفته است که مطابق با اهداف آن تا سال 2020 مالزی به کشوری با جمعیتی با درآمد بالا تبدیل خواهد شد. یکی از برنامه‌های مالزی برای نیل به این هدف، گسترش خطوط ارتباطی میان کوالالامپور و سنگاپور بوده است.

مناقصه برای ساخت خطوط ریلی مناسب برای قطارهای پرسرعت

ساخت این زیرساخت‌ها، منافع اقتصادی چون افزایش تولید ناخالص داخلی، تجارت و توسعه گردشگری را برای کشورهای جنوب شرقی آسیا به همراه خواهد داشت. ویتنام اعلام کرده در سال‌های آینده قصد احداث شبکه‌ای از خطوط ریلی پرسرعت از شمال تا جنوب این کشور را دارد. این طرح پیش‌تر در سال 2010 به دلیل برآورد هزینه آن که حدود 56 میلیارد دلار (چیزی حدود نیمی از تولید ناخالص سالانه این کشور) بود، رد شد.

با توجه به بازار پر سود ساخت این زیرساخت‌های ریلی، ژاپن و چین رقابت تنگاتنگی را برای اجرای این پروژه‌ها آغاز کرده‌اند. مذاکرات جدی در این خصوص در تایلند صورت گرفت و در ماه می سال میلادی جاری (2015) ژاپن اعلام کرد، در پروژه ساخت خطوط ریلی پرسرعت تایلند سهیم خواهد بود.

دولت تایلند همچنین سرگرم مذاکراتی با دولت چین است تا با همکاری این کشور شبکه‌ای از خطوط ریلی پرسرعت بین تایلند و چین ساخته شود. چین که بیش از نیمی از خطوط ریلی پرسرعت جهان را در اختیار دارد اکنون قصد دارد شبکه‌ای از این خطوط پرسرعت را از کومینگ در جنوب غربی این کشور به سنگاپور احداث نماید. چین برای این پروژه که بخشی از پروژه One Belt, One Road است، سه مسیر پیشنهادی را برای اتصال Kumming به بانکوک ارائه کرده است: مسیر شرق از طریق ویتنام و کامبوج، مسیر مرکزی از طریق لائوس و مسیر غربی از طریق میانمار. پروژه ساخت خطوط ریلی پرسرعت از کوالالامپور پایتخت مالزی به سنگاپور نیز بخش جنوبی این طرح عظیم را تکمیل خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود این بخش از پروژه با برگزاری مناقصه‌هایی میان شرکت‌های چینی و ژاپنی تا سال 2020 میلادی عملیاتی شود.

آیا احداث خطوط راه‌آهن پرسرعت همیشه بهترین گزینه پیش رو خواهد بود؟

هنوز به طور واضح مشخص نشده که ساخت خطوط ریلی مناسب برای قطارهای پرسرعت بهترین گزینه پیش رو خواهد بود یا خیر. به عنوان مثال در ماه ژوئن سال جاری، چین اعلام کرد برای تسهیل حمل‌ونقل محموله‌های تجاری قصد دارد خط ریلی مناسب برای قطارهای با سرعت متوسط را تا کشور تایلند احداث کند. به طور مشابه اندونزی پیشنهاد وسوسه‌انگیز چین برای ساخت خطوط ریلی پرسرعت را در این کشور رد کرد و به جای آن درخواست ساخت خطوط ریلی مناسب برای قطارهای با سرعت متوسط را ارائه داد. مقامات اندونزی درباره علت رد این پیشنهاد و ارائه پیشنهاد خود توضیح دادند که برای چنین مسافت نسبتا کوتاهی، قطارهای با سرعت متوسط تنها 11 دقیقه دیرتر به مقصد خواهند رسید، اما در ازای آن ساخت این خطوط نسبت به خطوط ریلی پرسرعت با 40 درصد کاهش هزینه همراه خواهد بود.

این اظهارات نشان می‌دهد در حال حاضر هزینه ساخت خطوط ریلی پرسرعت برای بعضی از کشورهای جنوب شرق آسیا بیشتر از منافع اقتصادی‌ای است که از آن بهره می‌برند. بنابراین با شرایط فعلی، ساخت خطوط ریلی مناسب برای قطارهایی با سرعت متوسط بهترین گزینه پیش روی آن‌ها خواهد بود، تا بدون تحمل فشار اقتصادی بیش از حد، زیرساخت‌های ریلی خود را توسعه و ارتقا دهند. تصمیم اندونزی ممکن است سایر کشورهای این منطقه را به تأمل بیشتر وا دارد، تا با توجه به هزینه‌های اقتصادی و آن چه که نیاز این سال‌های کشورشان است بهترین تصمیم را اتخاذ کنند.