آشنایی با آداب و رسوم خراسانی ها در ایام نوروز - دور زمین

همشهری: خراسانی ها چند روز متوالی دست از کار می کشند و ایام و ساعات خود را صرف جشن و سرگرمی و سرگرمی و خنده می نمایند.

گندم و عدس سبز می نمایند لباس نو می پوشند. اسفند می سوزانند تخم مرغ رنگ نموده درست می نمایند و کاکین را با پارچه های رنگارنگ و فرش های خوش نقش و زیبا می آرایند.

پوست پلنگ و کشکول و تبرزین به در و دیوار می آویزانند، به ملاقات یکدیگر می فرایند، روی یکدیگر را می بوسند و سال نو را به خویشان و دوستان تبریک می گویند و به یکدیگر هدیه و عیدی می دهند.

تمهیدات قبل از نوروز

از چند هفته به نوروز مانده جنب و جوشی در مردم پدید می آید. همه در فکر تهیه لباس نو هستند و لباس های کهنه خود را تمیز می نمایند.

همه خانه تکانی می نمایند، طروف مسین را به رویگر داده و سفید می نمایند. فرش ها را می تکانند، اثاث خانه را و زوایا اتاق ها را گردگیری نموده و می روبند و گندم یا عدس در دیس و دوری و بشقاب خیس می نمایند و خاکشیر و ترتیزک و اسفزه پشت کوزه و روی پارچه می چسبانند تا برای شب عید سبز گردد و در ایام عید خانه به سبزه آراسته باشد.

هفت سین

قبل از فرا رسیدن لحظه تحویل سال نو سفره هفت سین را می چینند و لباس های نو خود را می پوشند. مشک و عنبر می سوزانند و اسفند در آتش می ریزند و در اطاق ها شمع می افروزند. سپس سفره سفیدی پهن نموده و دور آن می نشینند.

روی سفره اقلام زیر را می نهند. دو لاله یک جلد کلام الله مجید یک آیینه و جلوی آینه چند دانه گندم می پاشند و روی آینه هم یک تخم مرغ می گذارند تا وقت سال تحویل تخم مرغ روی آینه بچرخد.

یک ظرف عسل و یک عدد نان سنگک و سینی هفت سین را در وسط سفره می گذارند، یک عدد سیب و سبزه ای را هم که دو هفته قبل تهیه نموده اند در کنار سینی قرار می دهند.

یک کاسه آب و چند ساقه سبز و یک دانه نارنج درون آب را هم در سفره می گذارند. علاوه بر این ها مقداری آجیل و شیرینی هم در ظرفی نهاد و بر سفره می نهند. کمی از شام شب عید که ماهی پلو و ماست است نیز بر سر سفره می گذارند.

آنها معتقدند که آب علامت طول عمر است و ماهی را هم رزق حلال می دانند عسل نماد شیرین کامی و تندرستی و نان و سکه هم برای جلب نعمت برکت است. عده ای نیز قبل از تحویل سال به مسجد یا به پابوس و زیارت حرم رضا(ع) می فرایند.

مراسم پیش از تحویل سال نو بعد از آن

عده ای از خراسانی ها چند لحظه قبل از تحویل سال قدری آب جوجه خروس یا شیر می خورند. چون باور دارند اگر به هنگام سال تحویل آب جوجه خروس بخورند پوست بدنشان در تمام سال لطیف و درخشان می گردد اگر سیر بنوشند پوست بدنشان سفید و نرم خواهد شد.

عده ای نیز لحظه سال تحویل دور سفره می نشینند و هر یک سکه ای یا چند دانه برنج یا یک گوخدا(خرخاکی) در مشت می گیرند یا کله جوجه خروس در جیب می گذارند و سرغ مرغ و دل و جگر و سنگدان و گردن او را می پزند و به مردخانه می دهند تا بخورد و ثروتمند گردد.

اغلب خراسانی ها شب اول سال نو رشته پلو می خورند، روز شنبه اول سال هم آش می پزند تا در مدت سال کارشان رشته بگیرد.

از ماهی و کوکویی هم که از شب آخر سال کهنه مانده است مقداری میخورند تا تمام سال رزق شان حلال باشد کوکو را هم باید بخورند تا در سال نو از کوکو گفتن راحت بشوند.

در روز اول عید معمولا بزرگ خانواده یا بزرگ محل در خانه می نشیند و همه به تماشا او می فرایند و نوروز به او تبریک می گویند و دستش را می بوسند. او هم متناسب با مقام و موقیعت و استطاعت خود یک سکه نقره یا اسکناس رایج روز به عنوان عیدی به هر یک از ملاقات نمایندگان می دهد.

خراسانی ها برای پذیرایی از مهمانها در ایام نوروز انواع شیرینی های بازاری و خانگی از قبیل باقلوا، لوز، نیم شکر، نقل، مسقطی، بهشتی، حاجی بادام، گز، راحت الحلقوم، پشمک، نان بادامی، نان نخودی، نان تاج، نان کرمی، ساق عروس و باد بزنی و نان شیر مرغ و نازک نارنجی، نان خامه ای و نارنجک، و آجیل و میوه در ظرف مخصوص می چینند و جلوی مهمانها قرار می دهند.

بازی های رایج نوروزی در خراسان

برخی از بازی های رایج در ایام نوروز که خراسانی ها معمولا با آنها خود را سرگرم می نمایند عبارتنداز:

آراآرا، سرنو قزل خانم، استاسه پایه، استای زنجیر باف، از گلاچی گل، بجل بازی، جوز بازی، شیطون برشته، کبدی کبد، عرقچین گردونک، لوچمبه، لیس پالیس، درنه بازی و خرسوزپالون سوز.