آکروپولیس در آتن یونان (Acropolis) - دور زمین

آکروپولیس در شمال شرقی پارتنون در شهر آتن کشور یونان قرار دارد و 150 متر بالاتر از سطح دریا دارد. این جاذبه یک نماد ملی به حساب می‌آید. بنای آکروپولیس از نظر ظاهری یک تخته سنگ شیب دار است که چشم انداز اصلی شهر آتن را تشکیل می‌دهد. این بنا در 5 قرن پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این بنا به اواخر دوره برنز باز می‌گردد و بهترین نمونه از بناهای کلاسیک نوع معماری یونانی می‌باشد.

آکروپولیس ساخته‌ی دست بشر بوده که مربوط به بخش میانی دوران نو سنگی در بالای این تپه‌ است، مدارکی نیز به دست آمده که از وجود ساکنینی در اتاق کوچک زیر شیروانی وجود دارد، که مربوط به آغاز دوران نوسنگی، هزاره‌ی ششم پیش از میلاد می‌باشد. این مجموعه با دیواره‌ای به قطر 4 تا 6 متر محصور شده و در بخش شمالی دو راه‌پله‌ی تنگ با شیب زیاد وجود دارد که در بین صخره ایجاد شده بود.

معبدی مقدس با نام آتنا پولیاس در سده‌ی ششم قبل از میلاد مسیح بنا شده است. این ساختمان از جنس سنگ آهک دوریسی، از آثار مقدس فراوانی به جا مانده‌ و به نام معبد ریش آبی شهرت داشته است که دلیل این نامگذاری، وجود ستون‌های سه گانه‌ انسان و مار است که ریش‌های آن رنگ آبی سیر داشته‌اند. 6 قرن پیش از میلاد مسیح معبد دیگری به نام آرکایوس نائوس معبدی بنا گردید.

بنای قدیمی پارتنون با حمله‌ی ایرانی‌ها در 480 قبل از میلاد مسیح ناتمام مانده است که در جنگ تخریب و به آتش کشیده شده و به غارت رسیده است. پس از جنگ‌های ایرانیان، آتنی‌ها اشیای مقدس و هنری باقی‌‌مانده و غیرقابل استفاده را دفن نمودند. بازمانده‌ی حمله‌ی ایرانیان بعد‌ها به عنوان با ارزش‌ترین گنجینه‌ی باستانی از خاک بیرون آورده شد که حالا به یکی از جاذبه‌های یونان تبدیل شده است.

ورودی بنای آکروپولیس دروازه‌ای به نام پروپیل‌آ است که در انتهای طرف جنوب ورودی یک معبد کوچک از آتنانایک قرار داشته که یک مجسمه‌ی برنزی از آتنا می‌باشد که توسط فی‌دیاس تراشیده شده است که در مرکز  آکروپولیس کار گذاشته شده‌ است. بقایای تئاتر روباز آکروپولیس به نام تئاتر دیونی سوس بنا شده‌ است. چند صد متر جلوتر از آن نیز، تئاتر هرودس آتیکوس قرار دارد که بخشی از آن بازسازی شده است.

حدود 2000 سال بعد از ساخت آکروپولیس ، در سال 1687 یک گلوله توپ بی‌هدف به داخل پارتنون اثابت کرد و باعث ‌شد مقداری از سقف آن فرو بریزد. همچنین در سال 1880 بدون موافقت کشور یونان، سنگ مرمرهای باارزش آکروپولیس به موزه لندن انتقال یافت و مدتی بعد به واسطه آلودگی هوا دچار فرسایش و خرابی گشتند.

هر 4 سال یک بار آتنی‌ها یک جشنواره به نام «پاناتنی‌آ» برگزار می‌کنند که شبیه بازی‌های المپیک است. در طول جشنواره، با یک حرکت دسته جمعی از میان آتن به آکروپولیس بالا می‌روند و وارد پارتنون می‌شوند. در آنجا، یک لباس بلند بافتنی پشمی (پپلوس) به طور رسمی روی فیدیاس عاج بزرگ فیل و تندیس طلایی از آتنا قرار گذاشته شده است.

معماری آکروپولیس

مهمترین بنای مجموعه آکروپولیس معبد پارتنون است. این بنا درعصر کلاسیک ساخته شده و برای الهه آتنا (خدای پیروزی) که به افتخار او آتن هم از او نام گرفته ایجاد شده است. مرکز فعالیتهای هنری دوره کلاسیک در شهر آتن بوده است. آتنی‌ها که گردآوری تکه سنگهای پراکنده آکروپلیس آتن را پس از ویرانی شهر در سال 480 ق . م تقبیح میکردند، به رهبری پریکلس نیرو و استقلال جدیدشان را با باز سازی کامل آکروپلیس که در واقع یکی از بزرگترین پروژه‌های ساختمانی جهان باستان تا پیش از روزگار رومیان بود، به جهانیان نشان دادند پلوتارک یکی از مورخین یونانی در 500 سال پس از بازسازی آکروپلیس می نویسد:

کارهای پرویکلس همچون آکروپلیس مخصوصاً از این لحاظ قابل ستایشند که شتابان ساخته شده‌اند، برای آنکه قدرتهای جدید دوام بیاورند زیرا هر کار خاصی که او انجام می‌داد بی درنگ حتی در آن زمان که تازگی داشته عنوان کاری باستانی شناخته می شد و دلیلش زیبایی و ظرافت آن کار بود و با این حال کار مزبور از لحاظ نیرو و تازگیش، امروز نیز چنین است. که گوئی تازه انجام شده است. در آن کارها گونه ای شکفتگی و تازگی وجود دارد که غبار گذشت زمان را از چهره شان می زداید.

آکروپولیس (Acropolis) نماد ملی مردم یونان

آکروپولیس (Acropolis) آتن برای مردم یونان نماد ملی محسوب می‌شود و بدون شک برای هر کسی که به تور یونان می‌رود، ارزش یک بار بازدید را دارد. آکروپولیس آتن، میراث جهانی یونسکو بوده و مهم‌ترین سایت باستان‌شناسی یونان است. در این مطلب، سعی کرده‌ایم نکته‌ها و ویژگی‌های جالب در مورد این اثر باستانی شهر آتن را بیان کنیم.

واژه‌ی Acropolis برگرفته از لغت یونانی akron به معنی لبه و polis به معنی شهر است. بنابراین، به عبارت دقیق‌تر، آکروپولیس معنی شهر روی لبه می‌دهد. آکروپولیس آتن، روی تپه‌ای از جنس‌ سنگ آهک (با بیرون تراشیده شده) بنا شده که مشرف به شهر آتن است. به دلیل موقعیت این مجموعه روی لبه‌ی تپه، از آن به عنوان بلند شهر هم یاد می‌شده است. جای تعجب نیست که آکروپولیس آتن در لیست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، به علاوه، در سال 2007 هم به عنوان بنایی برجسته، در لیست یادواره‌های میراث فرهنگی اروپا به ثبت رسیده است.

آتن پایتخت کشور یونان، دارای تاریخی متنوع و غنی است و برای سال‌ها، مردم مشتاق زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کرده است. مناظر زیبای آتن شامل باقی‌مانده‌ی سازه‌های باستانی، احساسی از ترس و وحشت به همراه دارند. گفته می‌شود که زیبایی در چشم بیننده است، اما این مورد برای آتن صدق نمی‌کند، چرا که همه چیز در آتن، کنار هم زیبا و مقدس به نظر می‌رسد. باشکوه‌ترین سازه‌ی تاریخی در آتن، آکروپولیس است. آکروپولیس‌های زیادی در یونان وجود دارند، اما آکروپولیس آتن دارای روح کلاسیک یونانی و گواه ماهیت امپراطوری قدرتمندش است.

• آکروپولیس آتن بیش از 149 متر از سطح دریا بالاتر بوده و ناحیه‌ای به وسعت 30,000 متر مربع را پوشش داده است.
• اولین نشانه‌های حضور انسان در آکروپولیس، به دوره‌ی نوسنگی در هزاره‌ی چهارم قبل از میلاد برمی‌گردد که شواهد، نشان‌دهنده‌ی حضور انسان، در غارهای اطراف منطقه‌ی تاریخی Attica بوده است.
• نشانه‌ی بعدی، از مقیاس بزرگ حضور انسانی در اواخر عصر برنز خبر می‌دهد، دوره‌ای که آن را با حکمرانی موکنایان (تمدن موکنای) می‌شناسند. شواهدی کافی وجود دارد که به حضور مگارون (نوعی کاخ) موکنای، روی تپه‌ی آکروپولیس اشاره دارد.
• این مگارون درون دیواره‌ای بزرگ محصور شده بود که مانع از دسترسی دشمنان به تپه می‌شد. این دیواره‌ تا قرن پنجم میلادی، شرایط حفاظت از مجموعه را فراهم آورده بود.
• همچنین باقی‌مانده‌های یک چاه عمیق از دوره‌ی موکنایان، در پایین دست تپه کشف شده است. ظاهرا این چاه، سرچشمه‌ی اولیه آب مورد نیاز مجموعه، به علاوه‌ وسیله‌ای حفاظتی در برابر دشمنان بوده است.
• در اصل، آکروپولیس به منظور اهداف دفاعی ساخته شده بود و کمک می‌کرد تا یونانی‌ها در زمان جنگ، از درون این مجموعه روی مواضع دشمنان نظارت داشته باشند.
• بعدها از این مجموعه برای دو هدف استفاده شد، یک دژ مستحکم و یک مرکز دینی که میزبان یکی از مشهورترین بناهای جهان، یعنی پارتنون بود. به همین دلیل است که تپه‌ی آکروپولیس را صخره‌ی مقدس آتن می‌نامند.
• آکروپولیس همچنین به عنوان سکروپیا یا Kekrops (نام اولین پادشاه آتن، که به افسانه‌ی مرد ماری مشهور است) هم شناخته می‌شود.
• سه عمارت اصلی آکروپولیس، پارتنون، Erechteion و معبد آتنا نایک هستند. پارتنون به طور تحت‌اللفظی معنی آپارتمان باکره می‌دهد و به الهه‌ی آتنا که حامی شهر آتن شناخته می‌شد، اختصاص داده شده بود. ارختیون که گفته شده است در مقدس‌ترین گوشه‌ی تپه‌ی آکروپولیس قرار داشت، مکانی بود که همه‌ی مراسم‌های مقدس مرتبط به الهه‌ی آتنا و پوسایدون یا پوزئیدون (خدای دریاها در اساطیر یونانی)، در آن برگزار می‌شد. معبد آتنا نایک نیز ساختاری میدانی با معماری ایونی یونان است، که روی لبه‌ی جنوب غربی تپه‌ی آکروپولیس قرار دارد. جالب این که، مجسمه‌ی الهه‌ی پیروزی آتن (آتنا) در این معبد، او را به عنوان خدای باروری نشان داده است.
• معبد آتنا پولیاس، در حدود سال‌های 550 تا 570 قبل از میلاد، روی تپه‌ی آکروپولیس ساخته شد. این زیارتگاه سنگ آهکی، Hekatompedon، به معنی شخصی با 100 فوت (حدود 30 متر) قد نامیده می‌شد و احتمالا سمت راست جایی که امروزه پارتنون قرار دارد، واقع شده بود.
• معابد بیشمار دیگری در آکروپولیس و دوره‌ی به اصطلاح آرکائیک ساخته شده است، اما بسیاری از آن‌ها طی حملات ایرانی‌ها، تا حدی یا به طور کامل تخریب شدند.
• پس از این که در 580 سال قبل از میلاد، بخش قابل توجهی از آکروپولیس به وسیله‌ی ایرانی‌ها غارت شد، آتنی‌های متکبر تصمیم گرفتند که هرگز آن را بازسازی نکنند. با این وجود، بعد از گذشت 33 سال، ژنرال پریکلس بود که موفق به متقاعد کردن آتنی‌ها برای انجام فعالیت ساختمانی در آکروپولیس و آغاز یک برنامه‌ی عظیم ساختمان‌سازی در قرن پنجم قبل از میلاد شد.
• سال‌های 430 تا 460 قبل از میلاد را عصر طلایی آتن می‌نامند که با پر کاری فعالیت ساختمانی در اطراف و خارج شهر مشخص است.
• بناهای بیشماری در آکروپولیس دست خوش تغییرات شدید قرار گرفتند و برخی نیز به طور کامل بازسازی شدند که پارتنون هم یکی از آن‌ها بود.
• در دوران حاکمیت مسیحیان و رومی‌ها، تعمیر و بازسازی بناهای یادبود ادامه پیدا کرد. اما در طول قرن سوم پیش از میلاد بود که پس از تهدید آتن توسط هرولی‌ها، تعمیرات عمده منجر به قوی شدن استحکامات گشت و آکروپولیس به عنوان پادگانی نظامی، بازسازی شد.
• امپراطوری روم شرقی، پارتنون را که در اصل به آتنا، الهه‌ی یونانی اختصاص داده شده بود، تبدیل به کلیسای ویرجین ماری (مریم مقدس) کرد و بعدها، عثمانی‌ها این سازه را به عنوان مقر فرماندهی‌شان مورد استفاده قرار دادند.
• عثمانی‌ها همچنین، مسجدی کوچک با یک مناره داخل پارتنون ساختند که بعدها، به نشانه‌ی قابل توجهی از حکومت عثمانی تبدیل شد.
• در سال 1687 میلادی، در حالی که نیروهای عثمانی‌ها پارتنون را اداره می‌کردند، ونیزی‌ها، پشته‌های مهماتی را که درون پارتنون نگهداری می‌شد، بمباران کردند. در نتیجه‌ی این عمل، انفجار عظیمی رخ داد که باعث وارد شدن آسیب شدید به عمارت و همچنین مجسمه‌های آن شد.
• در سال 1806 میلادی، لرد الگین از عثمانی‌ها اجازه گرفت تا برخی از مجسمه‌های مرمری بازمانده از انفجار را انتقال دهد. این مجسمه‌ها که در حال حاضر درون موزه‌ی بریتانیای لندن نگهداری می‌شوند، به مهره‌ی الگین یا مرمرهای پارتنون مشهور هستند.
• از سال 1983، دولت یونان برای بازپس‌گیری مرمرهای الگین تلاش بسیاری کرده، اما تاکنون موفقیتی به دست نیاورده است.
• جدای از 3 سازه‌ی اصلی، بنای باشکوهی به نام تئاتر دیونی‌سوس وجود دارد که در دامنه‌ی آکروپولیس ساخته شده است. این تئاتر روباز در آتن، احتمالا اولین در نوع خودش بود.
• یکی دیگر از بناهای تاثیرگذار این مجموعه، ایوان سرپوشیده‌ی یومینز (Eumenes) است که به عنوان گردشگاه، توسط مردم استفاده می‌شد.
• Odeon of Pericles، که درست کنار تئاتر دیونی‌سوس قرار دارد، سازه‌ی جالبی است. این ساختار میدانی در سال 435 قبل از میلاد، به وسیله‌ی پریکلس و به منظور برگزاری کنسرت‌های موسیقی ساخته شد. بنای اصلی، در قرن اول پیش از میلاد در آتش سوخت و بعدها در قرن دوم میلادی بازسازی شد.
• از بناهای دیگر آکروپولیس می‌توان به پناهگاه آرتمیس برارونایا (Artemis Brauronia)، قربانگاه آتنا، پناهگاه زئوس پولیاس (Zeus Polieus)، آسکلیپیون (Asclepeion) و Eleusinion اشاره کرد.
• مردم باستانی آتن، از قرن چهارم پیش از میلاد تا قرن سوم بعد از میلاد مسیح، هر چهار سال یک بار، جشنواره‌ای به نام Panathenaea برگزار می‌کردند. طی این جشنواره، حرکت دسته جمعی از آتن شروع و هنگامی که یک لباس پشمی به آتنا تقدیم می‌شد، در آکروپولیس پایان می‌یافت.
• طی سال‌ها، مجموعه‌ی آکروپولیس آتن از آلودگی رنج می‌برد. در سال 1975، دولت یونان بازسازی آکروپولیس را عهده دار شد. با این وجود، کار مرمت و احیای این مجموعه به کندی صورت گرفته است. در سال 2007، بسیاری از اشیای تاریخی، به موزه‌ی تازه تاسیس آکروپولیس منتقل شدند.

آکروپولیس آتن، نماد برتری هنری و معماری و الهام بخش هنرمندان بیشماری از دوران رومی‌ها تا عصر حاضر بوده است. فراموش نکنید که این مجموعه یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری دنیا و تور یونان به شمار می‌رود که هر ساله، حدود 3 میلیون بازدیدکننده به خود جذب می‌کند. با این حال، تکنولوژی مدرن و دخالت انسانی باعث شده است آسیب قابل توجهی به آن برسد، به حدی که سازمان جهانی یونسکو، پروژه‌ای 15 میلیون دلاری را برای نجات این اثر تاریخی متقبل شده است. طی این پروژه، یونسکو موزه‌ی آکروپولیس را تاسیس کرده است. این موزه مصنوعات کشف شده‌ای از آکروپولیس را در خود نگهداری و از آن‌ها در برابر آسیب و نابودی محافظت می‌کند.