تاریخچه و نقشه جامع شهر اهواز - دور زمین

اهواز یکی از کلان شهرهای ایران است، که در بخش مرکزی شهرستان اهواز نهاده شده است و به عنوان مرکز استان خوزستان شناخته می گردد. جمعیّت این شهرستان طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 حدود 1٬303٬000 نفر می باشد (که با احتساب 400هزارنفری حاشیهٔ شهر جمعیت این شهر به بالای 1٬700٬000نفر می رسد)،که به عنوان هفتمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می آید. اهواز در موقعیت جغرافیایی 31 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 65 دقیقه طول شرقی، در بخش جلگه ای خوزستان و با ارتفاع 12 متر از سطح دریا واقع شده است.

شهر اهواز با مساحت 18650 هکتار، به عنوان یکی از شهرهای وسیع ایران (پنجمین شهر عظیم ایران)، محسوب می گردد. شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب که عظیم ترین فراورینماینده نفت ایران به شمار می آید، در اهواز مستقر می باشد، همچنین شرکت ملی حفاری ایران که عظیم ترین شرکت حفاری کشور محسوب می گردد نیز در اهواز متمرکز می باشد. شرکت فولاد خوزستان نیز که از فراورینمایندگان عظیم فولاد خام کشور است در اهواز نهاده شده است. بعضی از عظیمترین کارخانه های مادر کشور در این شهر جای دارند. رودخانه کارون پرآب ترین رودخانه ایران، با سرچشمه دریافت از کوه های بختکمک، با ورود به اهواز، این شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می نماید.

اهواز در پیش از اسلام

اهواز در روزگار ساسانیان از شهرهای عمده خوزستان به شمار می رفت و از مراکز عمده صنایع نساجی خوزستان بود و یکی از کانون های مسیحیت در ایران، و از اسقف نشین های خوزستان محسوب می شد. علاوه بر این، این شهر از مراکز عمده بازرگانی بوده، و نیز به واسطه واقع شدن در کنار رود کارون - که قابلیت کشتی رانی داشته - محل مناسبی برای تجمع مال التجاره و دادوستد به شمار می رفته است.

اهواز در دوران اسلامی و معاصر

اعراب پس از پیروزی در جنگ نهاوند پادگان هایی در شهرهای فتح شده، از جمله در اهواز ساختند. شهرهای خوزستان از جمله اهواز از نخستین پناهگاه های خوارج در ایران بود. در ایام خلافت علی بعضی از موالی اهواز که از میزان خراج درخواستی والی آن ناخرسند بودند، به شورش خوارج پیوستند. در زمان خلافت یزید بن معاویه شهرهای خوزستان از جمله اهواز دستخوش جنگ و گریزهای خوارج با سپاهیان اموی گشت.

شهر اهواز در سده های نخستین اسلامی به واسطه سدی که بر کارون بسته شده بود، از عظیم ترین و آبادترین شهرهای خوزستان به شمار می آمد. این شهر تا 256ق/870م شهری پررونق و آباد بود، اما در این سال اهواز به تصرف سپاهیان صاحب الزنج درآمد. اهواز پس از پایان فتنه زنگیان رونق و آبادانی گذشته خود را از دست داد، اما در زمان عضدالدوله دیلمی بار دیگر اهمیت پیشین خود را به عنوان مرکزی تجاری به دست آورد. همچنین بنا به گفته مقدسی، عضدالدوله پل هندوان را که دو بخش اهواز را به هم متصل می کرد و همچنین مسجد زیبایی را که در کنار آن بوده، بازسازی و مرمت نمود. شهر اهواز از پایگاه های عمده مذهب تشیع در ایران به شمار می آمد و به گفته مقدسی نیمی از مردم آنجا شیعه بودند و پیوسته میان شیعیان (مروشیان) و سنیان (فضلیان) درگیری و کشاکش وجود داشت.

اهواز تا اواخر سده 5ق شهری آباد بود، اما از این زمان به بعد رونق خود را از دست داد، به گونه ای که مرکزیت خوزستان از آنجا به شوشتر منتقل شد. در سده 6ق اهواز به شهری ویران و خالی از سکنه تبدیل شد. حافظ ابرو از آن به عنوان قصبه ای نام می برد و به اشتباه اهواز را با سوق الاربعا (چهارشنبه بازار) یکی می داند.

در قرن چهارم هجری نهری کوچک به طول سیصد متر و عرض بیست متر از کارون منشعب شده، شهر را به دو قسمت تقسیم نموده بود؛ محله غربی را جزیره می گفتند و محله شرقی مدینه نام داشت. این دو بخش به وسیله پلی به نام پُل هندوان به هم وصل می شدند.در آن دوره اهل شهر دو دسته بودند و دربارهٔ اصحاب پیغامبر دو نظر داشتند، این شهر انبار بصره و بارانداز فارس و اصفهان بود.

اما علی رغم رشد و توسعه اهواز در قرون اولیه اسلامی، در نیمه دوم قرن چهارم هجری این شهر رو به ویرانی گذاشت و مردم آن پراکنده شدند. و کار به جایی رسید که در اوایل قرن ششم این شهر به طور کلی ویران شد. عبدالکریم بن محمد سمعانی که در نیمه دوم قرن ششم می زیسته شهر اهواز را این چنین توصیف نموده: اهواز یکی از شهرهای مشهور بود که دانشمندان و روحانیون و تجار و ثروتمندان بسکمک از مردم آن شهر به همراه غیر اهوازی ها در آن زندگی می کردند. بخش عمده این شهر ویران شد و فقط ویرانه هایی از آن باقی مانده که مردم اندکی را خود جای داده است.

علت ویرانی اهواز به درستی تعیین نیست. هرآنچه تا به امروز گفته شده حدس و گمان است که به وسیله وقایع نگاران و مورخان متأخر نوشته شده است. احمد کسروی ویرانی اهواز کهن را یکی از معماهای تاریخ خوزستان دانسته که نه زمان و نه علت آن را در جایی ننوشته اند. او در ادامه می گوید: آنچه ما از جستجو به دست آورده ایم زمان آن را آخرهای قرن پنجم یا شروع قرن ششم بوده. این سخن کسروی نیز درست نیست چون ابن حوقل که در نیمه دوم قرن چهارم می زیسته، ویرانی اهواز را از قرن چهارم روایت نموده است. با وجود این کسروی علت ویرانی را دو چیز پنداشته: یکی شکستن بند و دیگری برگشتن مسرقان از جوی خود و پیوستن آن به دجیل [کارون].

از قرن ششم هجری قمری به بعد به علت خراب شدن سد شادروان و پایین رفتن سطح آب رونق دهنده شهر و نیز جنگ ها و اغتشاشات داخلی و بروز بیماری های وبا و طاعون، اهواز رو به خرابی رفت تا آن که در سال 1869 م (1248 ش) هم زمان با حفر کانال سوئز که منجر به کوتاه شدن جهت تجارت دریایی اروپاییان و توجه آن ها به منطقه شد رونق تازه ای گرفت. ناصرالدین شاه قاجار هم از این فرصت برای گسترش تجارت و کشتی رانی بر روی رود کارون استفاده کرد و در سال 1266 ش کشتی رانی را بر رود کارون برای خارجیان آزاد خاطرنشان کرد و توسط والی خوزستان در کنار اهواز قدیم بندرگاهی به نام بندر ناصری احداث کرد. در پی احداث این بندر نام اهواز به ناصریه تبدیل شد تا اینکه در دورهٔ پهلوی و به تبع سیاست قاجارزدایی رضاشاه نام باستانی اهواز احیا شده و جای ناصری را گرفت.

سیدعبدالله جزایری که در قرن دوازدهم یعنی قرن ها پس از ویرانی اهواز می زیسته، فتنه صاحب الزنج را عامل عدم اعتنا و بی رغبتی خلفا دانسته که بعد از تسکین فتنه چون خلفا را به عمارت آن ولایت رغبت باقی نماند و واماندگان آن جا از عمده ضبط آن همه نیشکر و ادای مال و جهات دیوانی آن ها بیرون نتوانستند آمد، لاجرم بیشتر جلای وطن نمودند و…

به هر حال پس از ویرانی شهر اهواز در قرن چهارم هجری، فقط ویرانه ای از آن باقی مانده بود و در دورة مشعشعیان و پس از آن دسته ای از آل کثیر در آنجا کپرها یا چینه هایی بالا آورده دهکده ای آباد نموده بودند. سپس هم خبرنگارانن رفته دسته ای از کعبیان در آنجا نشیمن داشته و در آن نزدیکی دیم کاری می کردند.

با توجه به نوشته سیدعبدالله جزایری پیداست که در اواخر قرن دوازدهم هجری نیز اهواز حال و روز خوبی نداشته است. او می نویسد: اکنون از عمارات آن جا همان قلعه موجود است که شیخ ناصر بن حمید آن را حصار کشیده مشتمل بر چند خانوار رعیت دیم کار.

پس از آن نیز اهواز به همین صورت بوده و در حد یک روستای کوچک باقی مانده بود. سر اوستن هنری لایارد که در زمان شیخ ثامر بنی کعب 1258 ق (1841 م) در این منطقه بوده به هنگام ذکر قلمرو بنی کعب، هیچ گونه نامی از اهواز نبرده و در عوض نام روستای ویس در شمال اهواز را در کتاب خود آورده است. این امر نشان می دهد روستای ویس پرجمعیت تر و آبادتر از اهواز بوده است.

کاپیتان هنت که در سال 1273 ق (1853 م) یکی از افسران ارتش انگلیس در جریان جنگ ایران و انگلیس در خرمشهر بوده و پس از فرار خانلرمیرزا به اهواز با کشتی به تعقیب خانلرمیرزا پرداخته، اهواز را این چنین دیده است:

شهر اهواز مثل بیشتر بلاد مشرق زمین دارای خانه های محقری است که از خشت و گل، بدون مراعات اصول صحی به ترتیب غیرمنظمی ساخته شده و در حدود یکهزار و پانصد الی دو هزار نفر جمعیت دارد. تمام سکنه اهواز را عرب ها تشکیل می دهند، ایشان کاملاً خوش قیافه اند و اندکی سیاه چرده تر از اسپانیایی ها هستند.

بیست و شش سال بعد یعنی در سال 1299 ق (1882 م) حاج عبدالغفار نجم الملک از قریه اهواز و قریب 60 خانوار رعیت عرب سخن گفته که کدخدای آن شیخ نبهان است. [شیخ بنهان عامری کعبی بازمانده همان کعبیانی است که پس از رفتن آل کثیر در قریهٔ اهواز نشیمن داشتند. قریه اهواز در حال حاضر قدیمی ترین محله شهر اهواز است که نام آن برگرفته از نام جدّ شیخ بنهان یعنی عامر است و به محله عامری معروف است، در جوار این محله نیز محله ای است که آن را اهواز قدیم می گفتند. به احتمال زیاد قریهٔ اهواز در محل این دو محله بوده است.لرد کرزن که در سال 1890 م (1307 ق) از آن ناحیه گذر نموده جمعیت آن را تقریباً هفتصد نفر برآورد نموده است.

کشتی رانی در خوزستان به وسیله رود کارون صورت می گرفته و با توجه به طبیعت رودخانه کارون که در محل اهواز دارای چندین رگه صخره ای در بستر خود می باشد به دو بخش بالادست و پایین دست تقسیم شده بود. همچنین ویرانه های سد باستانی اهواز نیز که در زمان احداث باز هم بر روی بستر صخره ای بنا شده بود مانع دیگری برای کشتی رانی بوده است. شاخهٔ بالادست یا کارون شمالی از شوشتر تا اهواز و شاخهٔ جنوبی یا پایین دست از اهواز تا خلیج فارس را دربرمی گرفته است؛ بنابراین کشتی هایی که از شوشتر حرکت می نموده اند در محل اهواز به ناچار بار خود را به کشتی دیگری در سمت جنوبی صخره منتقل می نموده اند. این دست به دست شدن بار موجب پیدایش انبارها و کاروان سراهای متعددی در اهواز شد و تبدیل به یکی از دلایل رونق تجارت و نتیجتاً رونق شهر اهواز گشت. از جمله تأسیسات مرتبط با بندر و تجارت در اهواز آن موقع، واگن اسبی بوده است که با احداث یک رشته خط آهن و توسط واگن هایی که با اسب کشیده می شده اند بار و کالای تجاری را در امتداد رودخانه و بین کشتی ها جابه جا می نموده است. در شوشتر اسنادی به دست آمده که حاکی از تجارت دریایی با دورترین بندرهای تجاری معروف آن دوران جهان در هند و آفریقا و خاور دور می باشد و این امر جز با وجود بندری در کنار صخرهٔ پیش گفته برای تخلیه و بارگیری مجدد میسر نمی شده است.

به نوشتهٔ کسروی اهواز نوین پس از اعطای اجازهٔ ناصرالدین شاه به خارجیان برای کشتیرانی در قسمت جنوبی کارون رونق دوباره یافت زیرا وجود رشته سنگی در محل کنونی پل هفتم مانع از ادامه جهت کشتی ها به قسمت های بالا دست کارون می شد و کشتی ها ناچار بودند بار خود را در این سوی صخره تخلیه نمایند و سپس به کشتی هایی که در آن سوی صخره بودند منتقل نمایند.کم کم ساختمان ها و تأسیساتی در این قسمت به وجود آمد و رونق آن هر روز بیشتر می شد. قسمت شرقی شهر ابتدا شکل گرفت و محلهٔ عامری و خیابان 24 متری تقریباً اولین قسمت های اهواز جدید بودند.

درگیری های مختلف دوران مشروطیت و کشف نفت در مسجدسلیمان و وضع اسف بار شوشتر در دوران قاجاریه از یکسو و شیوع طاعون مهلک در آخرین سال های قرن 13 خورشیدی و همچنین برچیده شدن کشتیرانی در کارون شمالی از سوی دیگر و نیز رونق روزافزون مالی اهواز باعث شد تا مرکزیت خوزستان در شروع حکومت پهلوی از شوشتر به اهواز منتقل گردد.

آزادی کشتیرانی در کارون سفلی (از محمره تا اهواز) در سال 1306. ق (1888. م) بر روی کشتی های خارجی، باعث رشد و رونق تجارت در ایالت و به ویژه شهرهای محمره و اهواز گشت. افزایش حجم مبادلات و داد و ستد، صادرات کالا به خارج و واردات کالا به محمره، سبب گشت تا مردم اندک اندک به شهرهای مزبور مهاجرت نموده بر جمعیت آن ها افزوده گردد. کسب امتیاز آزادی کشتیرانی در رود کارون توسط انگلیسی ها در درجهٔ اول به منظور تسخیر بازارهای داخلی و مرکزی کشور بود و بدون ارتباط کارون با مناطق مرکزی کشور، آزادی کشتیرانی چندان مطلوب نبود. از این رو در اکتبر سال 1896. م (1313. ق) شرکت برادران لینچ پیشنهاد احداث جاده کاروان رو بین اهواز و اصفهان را به دولت ایران ارائه داد. پس از مذاکرات طولانی بین انگلیسی ها و دولت ایران، بالاخره در تاریخ سوم مارس 1898. م قرارداد احداث جاده مزبور بین چارلز هاردینگ دبیر اول سفارت انگلیس در تهران و علیقلی خان سردار اسعد به امضاء رسید.

یک سال بعد در سال 1899. م (1317. ق) راه مزبور افتتاح شد.افتتاح راه کاروان رو اهواز به اصفهان باعث رشد و تسریع مبادلات تجاری و واردات و صادرات کالا شد.

همین امر یعنی احداث جادهٔ اهواز ـ اصفهان، اهمیت و نقش اهواز را به عنوان حلقهٔ وصل و پل ارتباطی محموله های آبی و محموله های خشکی بیش از پیش متجلی ساخت.

به دلیل وجود صخره های طبیعی موجود در رودخانه و آثار برجای مانده از سد باستانی شادُروان اهواز، ادامه حرکت کشتی ها به طرف شوشتر (مرکز آن موقع خوزستان) مقدور نبود؛ لذا کالاها قبل از مانع مذکور از کشتی تخلیه شده و با حمل آن ها به بالادست صخره ها، دوباره به وسیله کشتی های دیگر به سوی شوشتر روانه می شدند. در دوره قاجار، حکومت برای حفظ امنیت تجارت در کنار رودخانه پادگان و بندری بنا نمود که به بندر ناصری شهرت یافته بود.

با آزادی کشتیرانی در رود کارون و به ویژه پس از احداث جاده کاروان رو لینچ و افزایش حجم مبادلات تجاری، ساختمان ها و مستحدثات قبلی، جوابگوی این حجم وسیع از مبادلات نبودند. از این رو پس از آزادی کشتیرانی در رود کارون در سال 1306. ق (1888. م) حسین قلی خان نظام السلطنه حکمران جدید خوزستان مأموریت یافت که در آن ناحیه به طور جدی مشغول اصلاحات گردد. همچنین گزارش جامعی در خصوص طوایف ساکن در اطراف رودخانه کارون، کیفیت کشتیرانی آن و شرایط نیروهای انتظامی در آن منطقه تهیه نماید. در این فرمان از نظام السلطنه خواسته شده بود که شش ماه از سال را در محمره اقامت کند.

نظام السلطنه نیز در محلی پایین تر از این صخره ها، که محل تخلیه محموله های کشتی بود، ساختمان هایی بنا نهاد و برای حفظ کالاها و محموله های تخلیه شده، سرباز و پاسبان در آنجا بنشاند.

ساختمان هایی که توسط نظام السلطنه برای تسهیل امور تجاری و تخلیه و بارگیری کالا احداث شده بودند به بندر ناصری معروف گشت. این ساختمان ها عبارت بودند از لنگرگاه، کاروانسرا، بازار و سربازخانه.وجه تسمیه نام ناصری نیز بر مبنای نام ناصرالدین شاه بود. این بندر در کناره شرقی رود کارون و رو به روی بندر امانیه ساخته شد. بندر امانیه نیز در کناره غربی رود کارون و در ابتدای جاده کاروان رو هویزه بود. کالاهای تخلیه شده در بندر ناصری با تراموای اسبی به سه کیلومتر بالاتر برده می شد تا از آنجا به شوشتر بارگیری گردد.

در سال 1900، این شهر مستقیماً به بازارهای مرکز ایران متصل شد. در حقیقت اهواز به عنوان بندر ایالتهای مرکزی بود، به همین دلیل جمعیت آن رو به افزایش گذاشت. علاوه بر ساختمان های احداثی توسط نظام السلطنه، شرکت ناصری نیز تأسیساتی نظیر انبار کالا و اسکله، یک خط تراموای سبک بین کارون سفلی (پایین سد) و کارون علیا (بالای سد) احداث کرد.

از آنجایی که آزادی کشتیرانی در رود کارون و افتتاح جاده کاروان رو اهواز ـ اصفهان موجب رونق و توسعه اهواز شده بود و به اعتباری دیگر اصلی ترین بخش مالی آن، همان تخلیه کالا در بندر ناصری و سپس بارگیری آن در اهواز بود، لذا رفته رفته نام اهواز تحت الشعاع نام ناصری نهاده شد، آن یکی را بندر ناصری نامیدند و شهر اهواز را ناصری یا ناصریه گفتند.

رشد و گسترش تجارت و احداث بندر ناصری سبب گشت تا بسکمک از بازرگانان شهرهای شوشتر و دزفول از آن شهرها مهاجرت نموده و در بندر ناصری رحل اقامت گزینند. فتنه انگیزی و آشوب های شهر شوشتر و دودستگی میان مردم نیز مزید بر علت بود تا فرایند مهاجرت را تسریع بخشد، در شهر دزفول نیز دار و دسته شیخ محمدطاهر با شرارت های خود آرامش را از مردم سلب نموده بود، همین امر سبب شد تا بازرگانان آن شهر تمایل و رغبت بیشتری به مهاجرت نشان دهند.در حقیقت این اولین مهاجرت شوشتری ها و دزفولی ها به اهواز بود[نیازمند منبع]، همین امر سبب شد تا چند سال پس از آزادی کشتیرانی در رود کارون یعنی در سال 1892. م (1310. ق) و حتی پیش از افتتاح جاده کارون رو اهواز ـ اصفهان، تعیین التجار، کاروانسرایی با 24 دهنهٔ مغازه در اهواز احداث کند و به قول کنسول انگلیس او درصدد است بر تعداد آن ها بیفزاید.[50][نیازمند منبع] نظام السلطنه حاکم ایالت و معزالسلطنه[51] [نیازمند منبع] به اتفاق هم دو کاروانسرای دیگر ساختند. آن ها هم چنین دو راسته بازار احداث کردند. تعیین التجار نیز به پیروی از آن ها یک راسته بازار احداث کرد. بدین ترتیب در آستانه جنگ جهانی اول (1914. م) بندر ناصری باعث گسترش روستای اهواز شد و کار به جایی رسید که در سال 1303. ش (1925. م) به دستور رضاشاه پهلوی مرکز استان ششم (خوزستان) از شوشتر به بندر ناصری تغییر کرد. بعدها در شهریور 1314 به موجب تصویب هیئت وزیران نام بندر ناصری به اهواز تغییر یافت.

خیابان امام در اهواز

اهواز امروز شهری عظیم و پهناور است که در دو سوی رود پرآب کارون واقع شده است. در قسمت غربی شهر محلات مسکونی پرجمعیتی مانند کمپلو، کوی علوی و محله های نو ساز نظیر گلستان، کیانپارس و کیان آباد و فاز4کورش قرار دارند. امانیه و فلکه ساعت کوی اداری-تجاری و هستهٔ مرکزی قسمت غربی را تشکیل می دهند. قسمت شرقی شهر بیشتر بازار و مراکز مالی شهر را در خود جای داده، خیابان های نادری (سلمان فارسی) و امام خمینی (پهلوی سابق) و آزادگان (24متری سابق یا ششم بهمن سابق) و شریعتی (30 متری سابق یا رضا شاه کبیر سابق) و باغ شیخ (ادهم) مرکز قسمت شرقی شهر هستند و همچنین محله های معروف پادادشهر، آریاشهر، باهنر، رسالت، منبع آب، کوروش، زیتون کارمندی، شهرک نفت در این قسمت از شهر واقع اند.

در حال حاضر پروژه های عمرانی عظیمی در اهواز در دست احداث می باشد که با افتتاح آن ها چهرهٔ شهر و شرایط حمل و نقل شهری دگرگون خواهد شد. مهم ترین این پروژه ها اتوبان کمربندی اهواز، پل هشتم کارون، پروژه پارک آبی و مترو می باشند.

تیم های فوتبال فولاد خوزستان، استقلال خوزستانو استقلال اهواز از جمله تیم های مطرح در صحنهٔ فوتبال معاصر هستند.

میدان نفتی اهواز

میدان نفتی اهواز چهارمین میدان عظیم نفتی ایران است، که در سال 1337 با حفر چاه شماره6 اهواز کشف گشت. در حال حاضر ظرفیت فراوری میدان اهواز به طور میانگین معادل 750 هزار بشکه در روز می باشد.میزان نفت درجای این میدان معادل 37 میلیارد بشکه است.

اولین چاه اکتشافی در میدان نفتی اهواز، در مرداد 1291 تا عمق 1100 متری حفاری شد و در پی مالی نبودن فراوری از آن، عملیات اکتشاف متوقف شد. چاه شماره2 اهواز نخستین چاهی بود، که به سازند آسماری رسید، این چاه تا کلاهک گازی حفاری گشت، اما بار دیگر عملیات حفاری در این میدان متوقف شد. بین سال های 1328 تا 1336 سه حلقه چاه دیگر نیز در میدان نفتی اهواز حفاری شد. مخزن آسماری میدان نفتی اهواز در سال 1337 با حفر چاه شماره6 اهواز توسط شرکت سهامی اکتشاف و استخراج نفت، کشف گشت. یک سال بعد، در سال 1338 فراوری از میدان نفتی اهواز با میزان 35 هزار بشکه در روز شروع شد.

فراوری از مخزن بنگستان میدان نفتی اهواز در سال 1350 شروع گشت. حجم ذخیره درجای نفت خام مخزن بنگستان میدان اهواز در حدود 31 میلیارد بشکه برآورد می گردد. تا به امروز بیش از 460 حلقه چاه نفت در میدان اهواز حفاری شده است. میدان نفتی اهواز از میدان ها تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است، که عملیات فراوری از آن توسط شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون انجام می گیرد. طول این میدان 67 کیلومتر و عرض آن 6 کیلومتر است، که از شمال با میدان نفتی رامین، از شرق با میدان نفتی مارون، از جنوب با میدان نفتی شادگان و میدان نفتی منصوری و از غرب با میدان نفتی آب تیمور و میدان نفتی سوسنگرد مجاور است.

جنگ مردم اهواز و عثمانی ها با انگلستان

در سال 1294 ه .خ بین مردم عرب خوزستان و انگلیس جنگی رخ دادکه این جنگ در دو مرحله صورت گرفت. مرحلهٔ اول جنگ مردم عرب خوزستان با اسلحه سرد بود که منجر به شکست انگلیس شد. در مرحله دوم انگلیس با اسلحه گرم سنگین روبروی مردم عرب خوزستان نهاده شد اما اسلحه مردم عرب تغیری نکرد وبا همان اسلحه های سرد با انگلیس روبرو شدند که منجر به کشته شدن صدها نفر از مردم عرب شد، آرامگاه این کشته شدگان در 10 کیلومتری اهواز - سوسنگرد (المنیور) نهاده شده است. از معروفترین شخصیت های این جنگ حاج سبهان و همچنین عاصی الشرهان بودند که از شیوخ بنی طرف به شمار می آمدند. این جنگ به جنگ جهاد مشهور است. در جریان جنگ جهانی اول علمای نجف من جمله محمدکاظم طباطبایی یزدی که مرجع تقلید عالم تشیع بود به منظور جلوگیری از تهاجم انگلیس به کشورهای اسلامی و تجهیز قوای مسلمان فتوای جهاد علیه قوای مهاجم را صادر کردند.

پس از ابلاغ فتوا عشایر عرب خوزستان من جمله دشت آزادگان از مناطق سوسنگرد، بستان، بخش مرکزی شهرستان حمیدیه، هویزه و روستاهای اطراف به سوی اهواز به حرکت درآمدند و پس از تقریباً 50 کیلومتر پیاده روی در دشتی بین اهواز و حمیدیه برابر قشون انگلیس صف آرایی کردند. بسکمک از طوایف دشت آزادگان در این جنگ حضور داشتند. نیروهای انگلیس از چندین لشکر مجهز به توپخانه و سلاح سنگین تشکیل شده بودند و ویلسون یکی از قوای انگلیسی با همکاری شخصی به نام کوکی از شعیبه و بصره و خرمشهر به اهواز آمد و در آنجا متمرکز شد. ویلسون، نخست نامه ای به عشایر منطقهٔ دشت آزادگان نوشته، و خاطرنشان کرد که قشون انگلیس هیچ گونه دشمنی ای با آن ها ندارند لذا خبرنگارانن نیز به نوبهٔ خود اجازه دهند لشکریان بریتانیا به راه خود ادامه دهند. عشایر خوزستانی در اهواز با رد پیشنهاد انگلیس به ویلسون نوشتند که به هیچ وجه اجازهٔ عبور به قوای انگلیس را نخواهد داد و برای جنگ با لشکریان ویلسون به خط اول جبهه آمدند. سلاح عشایر مناطق در این جنگ تفنگ، فاله، چماق قیری (مگوار)، نیزه و شمشیر بود.

نیروهای انگلیس پس از دریافت پاسخ عشایر از اهواز به طرف تپه های منیور در غرب اهواز به حرکت درآمدند و برای جنگ با عشایر آماده شدند. عشایر با سردادن شعارهای اسلامی خود را برای شهادت آماده ساخته بودند. با توجه به فزونی ارتش انگلیس و عدم امکانات جنگی عشایر، به افراد تحت فرماندهی خویش دستور دادند که با یورش شبانه خود به انگلیسی ها اجازهٔ استفاده از توپخانه و سلاح سنگین را ندهند. در این زمان نیروهای عثمانی به کمک نیروهای خوزستان آمدند. در این نبرد کمک بین عشایر عرب و ترک مشهود بود. سید طاهر هاشمی آل مهدی عظیم عشیرهٔ سادات آل مهدی، آخرین رزمندهٔ دفاع عشایر عرب خوزستان در برابر قوای انگلیسی بود که تیرماه سال 1389 در سن 112 سالگی بر اثر کهولت سن، دارفانی را وداع گفت. در اهواز بارها سالگرد این جنگ مورد تقدیر قرار می گیرد و در نود و پنجمین مراسم سالگرد آن با حضور 40 خبرگزاری داخلی و خارجی جهت پوشش خبری این مراسم و انعکاس آن دعوت به عمل آمده بود. تجمع عظیم عشایر عرب خوزستان در محل یادمان عشایر عرب خوزستان در 15 کیلومتری غرب اهواز پشت روستای گمبوعه با حضور علما، مسئولین کشوری و استانی و عشایر خوزستان برگزار گشت. در این مراسم امام آدینه اهواز گفت مردم خوزستان با انگلیسی ها را در سه محور غرب، شمال اهواز و شهرستان شادگان شرکت داشتند و گفت: درگیری اول در حد فاصل اهواز و حمیدیه با شرکت طوایف بنی طرف، سواری، بنی سالم، سواعد و… رخ داد که حماسه المنیور را رقم زد. محور دوم درگیری در شمال اهواز و با حضور طوایف زرگان، باوی، حمیدی، نواصر، سلامات و در یک عملیات پارتیزانی به انفجار لوله های نفت شرکت انگلیسی منتهی شد و سومین محور عملیات در منطقه شادگان توسط طوایف بنی کعب و دیگر عشایر فهیم منطقه به فرماندهی سیدجابر آلبوشوکه و الوان کعبی علیه نیروهای اشغالگر انجام شد.