رسانه و نقش آن در توسعه گردشگری منظر جهانی هورامان - دور زمین

جهانگردی و فعالیت های مربوط به آن علاوه بر رونق مالی و جنبه های مثبت و منفی که برای جوامع به همراه دارد، تأثیرات چشمگیری در تغییرات همه جانبه فرهنگی، اجتماعی و دیدگاهی دارد. تغییرات فرهنگی ایجاد شده ناشی از فعالیت های جهانگردی بسیار چشمگیر و اغماض ناپذیر است و نقش وسایل ارتباط جمعی که از آنها به عنوان حاملان پیغام و اطلاعات نام برده می شود در این تغییرات بسیار مهم است که به یاری فناوری پیشرفته خود تمام سطوح سیاسی، مالی، فرهنگی و اجتماعی را در سراسر دنیا تحت سیطره درآورده اند. عملکرد رسانه ها در ایجاد تصویر جهانگردی معرفی و شناسایی مؤلفه ها، ویژگی ها، جاذبه ها، رخدادهای اجتماعی، مالی و فرهنگی یک جامعه در کنش با سایر جوامع می باشد.

آنچه به نظر می رسد سلطه رسانه ها تأثیرات فرهنگی را با جریان بیشتری راهنمایی می کنند. فراوریات رسانه ای پیروز می تواند تأثیر قابل توجهی در معرفی جاذبه های کم توجه شده در منطقه ها با پتانسیل های جهانگردی داشته باشد، مکانهای جهانگردی می توانند شاهد تأثیر مستقیم یک اثر رسانه ای در توسعه فعالیت های مربوط به این بخش باشد در بعضی موارد برنامه های تلویزیونی باعث ایجاد انگیزه سفر به منطقه های شده اند که افراد برای بار اول آنجا را مشاهده نموده اند اما برای جهانگردان که برای چندمین بار به این مقاصد سفر می کنند باید برنامه هایی فراوری شود که جنبه های تازه و غیر معمولی از جاذبه های مقصد را معرفی کنند.

براساس مقاله رسانه و نقش آن در توسعه جهانگردی منظر دنیای هورامان باید بدانید که در این میان، منظر فرهنگی هورامان از جمله مباحث و افتخارات بخش میراث فرهنگی و جهانگردی کشور و بویژه استانهای کردستان و کرمانشاه است که در مرداد سال 1400 به عنوان بیست و ششمین میراث دنیای ایران، ثبت دنیای شد.

منطقه هورامان دارای قدمت تاریخی با پیشینه کهن فرهنگی، آداب و رسوم و نمادهای فرهنگی ویژه ای است که گوشه هایی از زوایای فرهنگ غنی و پربار این منطقه را نمایان می نماید. پیشینه سکونت در این منطقه به پیش از تاریخ برمی شود که کشف قباله های هورامان، وجود حاکمیت آشوریان، مادها، هخامنشیان و یونانیان را تأیید نموده است. هورامان منطقه ای فرهنگی جغرافیایی در غرب ایران و در میان دو استان کردستان (جنوب غرب استان) و کرمانشاه (شمال غرب) با مردمانی مهمان نواز است که هزاران سال در تعامل با طبیعت در آن سکونت دارند. هورامان سرزمینی است که همه عناصر اصلی آن اعم از موسیقی، ادبیات، معماری، باورها، آیین ها، هنر و زبانش با بوی کوه، رنگ آسمان و سرشت آب، فرهنگی انسانی و باستانی آمیخته در اسطوره ها را در دامان طبیعت خلق نموده است.

منظر هورامان نشان از تعامل میان انسان و طبیعت و شامل مجموعه های انسان ساخت هماهنگ با شیب صخره ها و بستر طبیعی، گویای سیر تکامل جامعه انسانی و سکونت گاه های بومی در سازگاری با محیط طبیعی است. در واقع یکی از علت های تداوم سکونت در این منطقه توسعه زیستگاه های آن است که سبب پایداری آن شد. معماری روستاهای موجود در این منطقه با انطباق بر شیب ها به شکل پلکانی شکل گرفته که نشان از هم نشینی مسالمت آمیز عوامل طبیعی و انسان ساخت دارد بطوریکه وجود یکی مکمل دیگری شده است.

این منظر دربردارنده ارزش های منحصر بفرد طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ملموس و ناملموس بسیاری است. تمامی ابعاد مادی و معنوی زندگی انسانها در منظر فرهنگی هورامان برگرفته از سنت ها و تجربه های گوناگونی است که در طول تاریخ از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.

وجود حدود 700 روستا در منطقه هورامان با معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، کوه های سربه فلک کشیده و رودهای خروشان و مردمانی مهمان نواز با آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی، غذاهای محلی و... مجموعه کامل و تمام عیار از جهانگردی است که ظرفیتی مهم برای توسعه مالی منطقه بشمار می رود.

بدون شک رسانه ها به عنوان مؤثرترین و پرمخاطب ترین نهاد ارتباطی، با بهره گیری از پتانسیل های منطقه و فراوری محتوای رسانه ای اثربخش می توانند عاملی موثر برای پیش برد اهداف توسعه ای هورامان باشند.

بی تردید جهانگردان برای انتخاب مقصد جهانگردی خود اطلاعاتی را از رسانه های گروهی جمع آوری می کنند و تا زمانی که اطلاعاتی از وجود مقصدی مجذوب کننده برای جهانگردی نداشته باشند، قصد سفر نخواهند داشت و این رسالت مهم رسانه است تا با استفاده از پتانسیل های مهم وسایل نوین ارتباط جمعی، با ارائه اطلاعات صحیح در خصوص این منطقه نقشی موثر در آگاهی بخشی، ایجاد انگیزه، تشویق به انجام سفر با رویکرد تاثیرگذاری مثبت و کاهش یا افزایش تقاضا در منطقه داشته باشد.

مخاطبان رسانه و به تبع آن بازدیدکنندگان از منطقه ها جهانگردی هورامان را مردمی تشکیل می دهند که بعضی از آنها به عقاید و آداب دینی بسیار پایبندند و البته افراد دیگری نیز هستند که به این مسائل چندان اهمیتی نمی دهند؛ بنابراین رسانه باید در شیوه معرفی این منطقه از عمومیت کافی برای پوشش دادن این دو قشر مخاطب برخوردار باشد.

تاثیرگذاری بر مخاطب، بخشی از مراحلی است که به وسیله رسانه دنبال می شود و بخش دیگر آن مواجهه مخاطب با واقعیت پیغامی می باشد که از طرف رسانه به انجام سفر و استفاده از خدمات جهانگردی ایجاد شده است.

بارها دیده یا خوانده ایم که وقتی تعدادی جهانگرد برای اولین بار به استان می آیند بعد از سیر و سیاحت و ارتباط با مردم منطقه، اظهار می دارند که اطلاعات قبلی از استان با آنچه که دیده اند بسیار متفاوت بوده است. علت این پیش داوری اشتباه و نقش بستن آن در فکر جهانگرد، ضعف رسانه در معرفی صحیح و علمی آن منطقه می باشد؛ واقعیت این است که به همان مقدار که رسانه می تواند در رشد و توسعه فرهنگ جهانگردی و جذب جهانگرد داخلی و خارجی تاثیرگذار باشد، به همان مقدار نیز می تواند به این صنعت مهم آسیب برساند و مانع رشد و بالندگی آن شود. بر این اساس، میتوان در کنار تبلیغ و معرفی مناسب قابلیت های جهانگردی هورامان با توسعه زیرساخت ها، سال به سال بر شمار جهانگردان داخلی و خارجی به استان اضافه نمود.

نویسنده: شیلان صلواتی | پژوهشگر رسانه