افرادی که حتی یک ساعت استراحتشان از 70 سال عبادت ارزشمند تر است! - دور زمین

به گزارشنصرالله حکمت، استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه شهید بهشتی به مناسبت میلاد حضرت محمد (ص) در مورد تأکید و توجه اسلام به علم و علم آموزی گفت: پیامبر خدا که درود خدا بر او باد، فرمود ساعةٌ مِن عالِمٍ یَتَّکِئُ علیٰ فِراشِهِ یَنْظُرُ فی عَمَلِهِ خیرٌ مِن عبادةِ العابدِ سَبْعینَ عاماً. (میزان الحکمة، ج7، ح13725) یک ساعت از عمر دانشمند و عالمی که بر رختخواب خویش لمیده و رفتار خود را مطالعه می نماید، بهتر از هفتاد سال عبادت عابد است. امام صادق که درود خدا بر او باد، نیز در این باره فرموده اند: عالِمٌ، اَفْضَلُ مِن ألْفِ عابِدٍ و ألْفِ زاهِدٍ. (همان، ح13723) یک دانشمند و عالم، برتر از هزار عابد و هزار زاهد است. از این دو حدیث گرانقدر دریافتیم که مقام دانشمند بسیار برتر است از مقام عابد و زاهد، زیرا عابد و زاهد، فقط در صدد آنند که گلیم خود را از آب بِرهانند و خود را سروسامان دهند.

وی در پاسخ به این سوال که عالم و دانشمند کیست و چه می نماید؟ آیا دانشمندی که حتی خدا را انکار می نماید، دانشمند است؟، گفت: در حدیث نخست، پیامبر خدا (ص) سخن از این می گوید که اگر عالمی لمیده باشد و به مطالعهٔ رفتار خود مشغول است، اهمیت و قدر یک ساعت از عمر او، برتر از هفتاد سال عبادت است و معنایش این است که یک ساعت کوشش در مسیر خودشناسی و خودسازی ثمره اش برای شخص عالم، بیش تر از یک عمر عبادت برای شخص عابد است و معنای این سخن آن است که حتی اگر قرار است که هر کس به خود بیندیشد و خویشتن را دریابد و نجات دهد، کاری که یک ساعت از عمر عالم می نماید، بهتر از کاری است که یک عمر عبادت عابد می نماید.

این استاد فلسفه و عرفان اسلامی توضیح داد: اکنون اگر ما بخواهیم عالم و دانشمند را بشناسیم، باید دنبال کسی بگردیم که خود را شناخته و ساخته و ساماندهی نموده و در هر ساعت از عمرش، بیش از هفتاد سال عبادت شخص عابد، راه پیموده است؛ و - مطابق فرمایش امام صادق (ع) - او را و زیست او را و اخلاق و رفتارش را باید چنان ببینیم که از هزار عابد و هزار زاهد، بهتر و برتر است و همین است ملاک شناسائیِ عالم و دانشمند.

وی تأکید کرد: درست همین عالم و دانشمند است که نگاه کردن به چهرهٔ او عبادت محسوب می گردد و پیامبر خدا (ص) می فرماید: النظرُ الیٰ وجهِ العالمِ عبادةٌ. وقتی از امام صادق (ع)، سؤال شد که مراد پیامبر (ص) چیست و کدام عالم را می فرماید، ایشان چنین پاسخ داد: هو العالِمُ الذی إذا نَظَرْتَ إلیه ذَکَّرَکَ الآخِرَةَ، و من کانَ خِلافَ ذٰلکَ فالنَٓظَرُ إلیه فتنةٌ (همان، ح. 13738) این، آن دانشمندی است که هر گاه به او می نگری، تو را به یاد آخرت می اندازد؛ و هر کس برخلاف آن باشد، فتنه است.

حکمت در ادامه سخنانش گفت: ببینید ملاک شناسائی دانشمند و عالم و میزان شناخت علم و دانش، در این فرهنگ این است که بتواند انسان را گسترش دهد و او را از موجودی هفتاد ساله به موجودی ازلی و ابدی مبدل نماید. انسان، همیشه بوده و همواره خواهد بود. انسان، معنای جهان است و بدون انسان، عالَم، آیینه ای زنگار گرفته و تاریک است. این انسانِ باشکوه و با عظمت، نه فقط زهد و عبادتِ تهی از فهم و آگاهی دردش را علاج می نماید و نه فقط علم و دانشی که به او مرفه زیستن را بیاموزد.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی اظهارداشت: برای این موجود ازلی و ابدی که جان عالَم و معنای هستی است، دانشی دانش است که بتواند برای او به مثابهٔ موجودی ابدی و همیشگی برنامه ریزی کند و چگونه زیستنش را مدیریت نماید و در تمام لحظات زندگی، به یادش بیاورد که او ابدی است. از این دانش و دانشمند که بگذریم، هر دانش و دانشمندی و هر علم و عالمی، خواه به اسم علم دین باشد و خواه به نام دانش جهان، نه عالم و دانشمند که فتنهٔ دین و جهان خواهد بود. آن جا که عملکرد علمای دین و دانشمندان جهان، ما را از ذکر خدا و یاد آخرت و از توجه به شکوه و عظمت معنای انسان، غافل کند و فقط بودن ما را در این جهان تثبیت نماید، باید مراقب باشیم که این علما و دانشمندان، حاصل کارشان تخریب دین و جهان و انسان است.

منبع: میزان