ماه رمضان در غرب: از روزه داری تا جشن های عمومی در آمریکا، استرالیا، کانادا و اروپا - دور زمین

چشم‌انداز جمعیتی: نقشه مسلمانان در غرب

برای درک تجربه رمضان در غرب، ابتدا باید تصویری از جوامعی که این ماه را برگزار می‌کنند، ترسیم کرد. این جوامع یکپارچه نیستند؛ بلکه موزاییکی غنی از اقوام، نژادها و فرهنگ‌ها هستند که با ساختار سنی جوان و رشد سریع، حضور پویا و تأثیرگذار خود را در آینده این کشورها نوید می‌دهند.

جمعیت و رشد

حضور مسلمانان در غرب طی دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

• ایالات متحده: اسلام با حدود 4.45 میلیون پیرو (1.34٪ از کل جمعیت) در سال 2020، سومین دین بزرگ این کشور محسوب می‌شود. این جمعیت به ویژه پس از تصویب قانون مهاجرت و ملیت در سال 1965 که سهمیه‌بندی‌های پیشین را لغو کرد، و همچنین به دلیل گرویدن افراد به اسلام، رشد چشمگیری داشته است.

• کانادا: جمعیت مسلمانان در این کشور از سال 2001 تا 2021 بیش از دو برابر شده و از 2.0٪ به 4.9٪ (معادل 1.77 میلیون نفر) افزایش یافته است.

• استرالیا: اسلام با 813,392 نفر (3.2٪ از جمعیت) در سال 2021، دومین دین بزرگ این کشور است. این رشد سریع عمدتاً ناشی از مهاجرت و نرخ زاد و ولد بالاتر در میان جامعه مسلمانان است.

• اروپا: مسلمانان در سال 2016 حدود 5٪ از جمعیت اروپا (تقریباً 25.8 میلیون نفر) را تشکیل می‌دادند و پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد قابل توجه این رقم تا سال 2050 است. فرانسه با حدود 5.7 میلیون نفر (8.8٪) در سال 2016، بزرگترین جمعیت مسلمان اروپا را در خود جای داده است، در حالی که آمار جدیدتر INSEE این رقم را 10٪ کل جمعیت برآورد می‌کند. آلمان با نزدیک به 5 میلیون مسلمان (6.1٪) در سال 2016 در رتبه بعدی قرار دارد، هرچند برآوردهای اخیر این تعداد را بین 5.3 تا 5.6 میلیون نفر تخمین می‌زند. در بریتانیا نیز جمعیت مسلمانان به نزدیک 4 میلیون نفر (6.0٪) در سال 2021 رسیده که افزایشی چشمگیر نسبت به سال 2011 نشان می‌دهد.

تنوع قومی و نژادی

یکی از ویژگی‌های بارز جوامع مسلمان در غرب، تنوع فوق‌العاده آنهاست. در ایالات متحده، هیچ گروه نژادی غالبی در میان مسلمانان وجود ندارد؛ این جامعه از 26٪ سفیدپوست، 18٪ آسیایی، 18٪ عرب، 9٪ سیاه‌پوست و دیگر نژادها تشکیل شده است. در کانادا، بزرگترین گروه‌های قومی به ترتیب جنوب آسیایی (37.6٪) و عرب (32.2٪) هستند. در بریتانیا نیز اکثریت مسلمانان ریشه در جنوب آسیا دارند، اما جوامع قابل توجهی از ترک‌ها، اعراب و سومالیایی‌ها نیز در این کشور زندگی می‌کنند. این تنوع فرهنگی به طور مستقیم در سنت‌های رمضانی، به ویژه در سفره‌های افطار، بازتاب می‌یابد و ترکیبی غنی از غذاها و آداب و رسوم را به وجود می‌آورد. این تنوع حتی در ساختار مساجد نیز مشهود است؛ به عنوان مثال، مسجد لاکمبا در سیدنی عمدتاً توسط جامعه لبنانی اداره می‌شود، در حالی که مسجد گالیپولی در همان شهر بیشتر مورد استفاده جامعه ترک‌های استرالیا قرار می‌گیرد. این نشان می‌دهد که جامعه مسلمان غرب یک "دیگ ذوب" (melting pot) نیست، بلکه موزاییکی است که هر قطعه هویت قومی، زبانی و مذهبی خود را حفظ کرده است. با این حال، تجربه مشترک اقلیت بودن در ماه رمضان، به ویژه برای نسل‌های جوان‌تر، به نیرویی متحدکننده تبدیل می‌شود که می‌تواند از این مرزهای داخلی فراتر رود.

ساختار سنی جوان

جمعیت مسلمان در غرب به طور قابل توجهی جوان‌تر از جمعیت عمومی است. میانگین سنی مسلمانان در کانادا 30 سال است، در حالی که این رقم برای کل جمعیت 41 سال می‌باشد. در اروپا، میانگین سنی مسلمانان 30.4 سال در مقایسه با 43.8 سال برای غیرمسلمانان است. در بریتانیا نیز میانگین سنی 27 سال برای مسلمانان، آنها را به جوان‌ترین گروه مذهبی این کشور تبدیل کرده است. این "سود جمعیتی" (Youth Dividend) پیامدهای عمیقی دارد. اولاً، این جمعیت حتی بدون احتساب مهاجرت‌های آینده، به طور طبیعی به رشد خود ادامه خواهد داد. ثانیاً، یک جمعیت جوان‌تر به معنای حضور پررنگ‌تر در نظام آموزشی و بازار کار است که مسائل مربوط به تسهیلات مذهبی در مدارس و محیط کار را به یک تجربه محوری برای کل جامعه تبدیل می‌کند. مهم‌تر از آن، این نسل جوان که با دنیای دیجیتال و روندهای فرهنگی معاصر آشناتر است، در خط مقدم مذاکره بر سر هویت‌های دوگانه قرار دارد. آنها نه تنها سنت‌ها را به ارث می‌برند، بلکه فعالانه در حال خلق سنت‌های جدیدی هستند که این امر گاهی می‌تواند به تنش‌های بین نسلی با والدین مهاجرشان که انتظارات متفاوتی دارند، منجر شود.

جوهر معنوی در ریتم سکولار: برگزاری روزمره رمضان

روزه‌داری در جوامعی که اکثریت آنها مسلمان نیستند، چالش‌های عملی و معنوی منحصربه‌فردی را به همراه دارد. مسلمانان در غرب برای حفظ ایمان خود در یک محیط سکولار، راه‌حل‌های نوآورانه‌ای یافته‌اند، از تطبیق با ساعات طولانی روزه‌داری گرفته تا مدیریت محیط کار و تأمین غذای حلال.

چالش روزه: ساعات طولانی و راه‌حل‌های فقهی

یکی از بزرگترین چالش‌ها، به ویژه در کشورهای شمال اروپا، ساعات طولانی روزه‌داری در فصل تابستان است. در کشورهایی مانند سوئد، طول روز ممکن است به 21 ساعت برسد و در شهرهای شمالی‌تر مانند کیرونا، خورشید برای هفته‌ها غروب نمی‌کند. این وضعیت منجر به بحث‌های فقهی و ارائه راه‌حل‌های گوناگون شده است:

1. پیروی از زمان‌بندی مکه: برخی مسلمانان با توجه به جایگاه مکه به عنوان قبله‌گاه مسلمانان، زمان‌بندی این شهر را مبنای روزه خود قرار می‌دهند.

2. پیروی از نزدیک‌ترین شهر بزرگ: شورای اروپایی فتوا و تحقیقات (ECFR) توصیه کرده است که مسلمانان در این مناطق از زمان‌بندی نزدیک‌ترین شهری که در آن شب و روز به وضوح قابل تشخیص است، مانند استکهلم، پیروی کنند.

3. پیروی از نزدیک‌ترین کشور مسلمان: برخی دیگر، زمان‌بندی نزدیک‌ترین کشور مسلمان مانند ترکیه را انتخاب می‌کنند.

4. پیروی از زمان‌بندی محلی: عده‌ای نیز بر این باورند که باید به زمان‌بندی محلی پایبند بود، حتی اگر به معنای روزه‌داری برای 23 ساعت باشد.

این انتخاب‌ها اغلب فردی هستند و گاهی باعث می‌شوند اعضای یک خانواده در ساعات متفاوتی افطار کنند. این وضعیت نشان می‌دهد که چگونه چالش‌های لجستیکی، مسلمانان را از یک عمل دینی موروثی به سمت یک ایمان آگاهانه‌تر و مبتنی بر تصمیم‌گیری فعال سوق می‌دهد. این فرآیند مذاکره و انطباق، در حال ایجاد فقه و هنجارهای اجتماعی جدیدی است که مختص زمینه غربی بوده و نشان‌دهنده یک ایمان پویا و زنده است.

مواجهه با کار و زندگی عمومی

حفظ تعادل بین تعهدات دینی و مسئولیت‌های شغلی و اجتماعی یکی دیگر از چالش‌های روزمره است. کاهش بهره‌وری به دلیل گرسنگی و کم‌خوابی یک نگرانی واقعی است. به همین دلیل، بسیاری از مسلمانان شاغل به دنبال ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر یا گرفتن مرخصی برای اقامه نماز و استراحت هستند. آموزش به همکاران و کارفرمایان در مورد ماهیت رمضان برای ایجاد درک و احترام متقابل امری حیاتی است. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز با ارائه راهنماها و ایجاد فضاهایی برای نماز، به این نیازها پاسخ می‌دهند. در مدارس نیز، دانش‌آموزان روزه‌دار معمولاً از کلاس‌های ورزش معاف می‌شوند و در زمان ناهار به فضاهای جایگزین مانند کتابخانه می‌روند. این تعاملات روزمره، مسلمانان را وادار می‌کند تا نیازهای خود را به طور واضح بیان کنند و به سفیران فرهنگی دین خود تبدیل شوند.

سفره افطار: سنت‌های خانوادگی و چالش غذای حلال

افطار، وعده شکستن روزه، زمانی برای گردهمایی خانواده و دوستان است که معمولاً با خرما و آب یا شیر آغاز می‌شود. سفره‌های افطار در غرب بازتابی از تنوع فرهنگی جامعه مسلمانان است و مجموعه‌ای از غذاهای خاورمیانه‌ای، جنوب آسیایی، آفریقایی و اروپایی را در بر می‌گیرد. اما در پشت این سفره‌های رنگین، چالش جدی تأمین غذای حلال نهفته است.

• نبود استاندارد یکپارچه: در کشورهایی مانند ایالات متحده، فقدان یک نهاد نظارتی مرکزی و وجود چندین سازمان صدور گواهی حلال با استانداردهای متفاوت، باعث سردرگمی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان می‌شود.

• هزینه‌های بالا و زنجیره تأمین پیچیده: هزینه دریافت و تمدید گواهی حلال برای کسب‌وکارها، به ویژه مشاغل کوچک، سنگین است. علاوه بر این، اطمینان از حلال بودن تمام مواد اولیه و جلوگیری از آلودگی متقاطع با مواد غیرحلال در زنجیره تأمین، فرآیندی پیچیده و پرهزینه است.

• تقلب و اطلاعات نادرست: تقاضای بالا برای محصولات حلال، انگیزه‌ای برای تقلب ایجاد کرده است و برخی کسب‌وکارها بدون داشتن گواهی معتبر، محصولات خود را با برچسب "حلال" عرضه می‌کنند. این امر اعتماد مصرف‌کنندگان را تضعیف می‌کند و آنها را وادار به تحقیق و بررسی دقیق‌تر پیش از خرید می‌کند.

مسجد و جامعه: لنگرگاه‌های ایمان و هویت

در غرب، جایی که زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی اسلامی مانند کشورهای با اکثریت مسلمان وجود ندارد، نقش مسجد به طرز چشمگیری گسترش یافته است. مساجد از صرفاً مکانی برای عبادت فراتر رفته و به مراکز اجتماعی چندمنظوره‌ای تبدیل شده‌اند که در ماه رمضان نقشی حیاتی در حفظ انسجام و هویت جامعه ایفا می‌کنند.

مسجد به عنوان مرکز جامعه

در حالی که در بسیاری از کشورهای مسلمان، مساجد عمدتاً برای اقامه نماز مورد استفاده قرار می‌گیرند، در غرب آنها به قلب تپنده زندگی اجتماعی جامعه مسلمان تبدیل شده‌اند. یک مهاجر مسلمان در آمریکا اشاره می‌کند که در کشورش، هند، مساجد "فقط مکانی برای نماز خواندن بودند"، اما در آمریکا آنها مرکز فعالیت‌های اجتماعی، مذهبی و حتی ورزشی هستند. این مراکز با برگزاری رویدادهای عمومی، کلاس‌های آموزشی، مراسم ازدواج و ترحیم، به مبارزه با احساس تنهایی و انزوای اجتماعی که اقلیت‌ها ممکن است با آن روبرو شوند، کمک کرده و حس تعلق و برادری را تقویت می‌کنند. این نقش گسترده، مسجد را به یک نهاد "فوق‌العاده کارکردی" تبدیل می‌کند که بسیاری از نیازهای جامعه را که در کشورهای با اکثریت مسلمان توسط خانواده‌های بزرگ یا جامعه گسترده‌تر برآورده می‌شود، پوشش می‌دهد.

نقش مسجد در رمضان

در ماه رمضان، این کارکرد چندوجهی مساجد به اوج خود می‌رسد:

• افطارهای عمومی: مساجد در سراسر غرب میزبان افطارهای عمومی و رایگان هستند که درهای آن به روی همگان، از جمله دانشجویان، مسافران، نومسلمانان، افراد نیازمند و حتی غیرمسلمانان باز است. به عنوان مثال، مسجد شرق لندن روزانه بیش از 1000 وعده افطار توزیع می‌کند. این سفره‌های مشترک، حس برابری، وحدت و همدلی را در جامعه تقویت می‌کند.

• عبادت و آموزش: نمازهای جماعت تراویح، مسلمانان از اقوام و نژادهای مختلف را شانه به شانه در صفوف عبادت گرد هم می‌آورد. علاوه بر این، مساجد به مراکز آموزشی پررونقی تبدیل می‌شوند که با برگزاری جلسات قرائت و تفسیر قرآن، کارگاه‌ها و سخنرانی‌های علمی، به رشد معنوی و فکری جامعه کمک می‌کنند.

• خدمات اجتماعی و خیریه: ماه رمضان ماه بخشش و سخاوت است و مساجد نقش اصلی را در سازماندهی این فعالیت‌ها ایفا می‌کنند. آنها با جمع‌آوری زکات و صدقات و اجرای برنامه‌های داوطلبانه، به حمایت از خانواده‌های نیازمند در جامعه محلی خود می‌پردازند و روحیه مسئولیت اجتماعی را ترویج می‌دهند.

این نقش محوری، مسجد را به مکانی حیاتی برای شکل‌گیری هویت و انسجام جامعه تبدیل می‌کند. برای مهاجران نسل اول، مسجد پیوندی با میراث فرهنگی آنهاست؛ برای نومسلمانان، نقطه ورود به جامعه است؛ و برای جوانان، فضایی برای یافتن همسالان و دریافت حمایت است.

شکل‌دهی به هویت: تجربه جوانان مسلمان

برای نسل جوان مسلمان که در غرب متولد و بزرگ شده‌اند، رمضان زمانی محوری برای مذاکره بر سر هویت است. آنها در این ماه به طور فعال در حال متعادل کردن انتظارات خانوادگی و مذهبی با هنجارهای جامعه غربی هستند و در این فرآیند، نه تنها سنت‌ها را دریافت می‌کنند، بلکه سنت‌های جدیدی را نیز خلق می‌کنند.

تعادل بین هویت‌های دوگانه

یکی از بزرگترین چالش‌های جوانان مسلمان، پیمایش بین دو دنیای فرهنگی متفاوت است: سنت‌های ایمانی و خانوادگی از یک سو، و هنجارهای اجتماعی سکولار کشور محل زندگی‌شان از سوی دیگر. این چالش، که به ویژه برای نسل دوم مهاجران که ممکن است احساس بیگانگی از هر دو فرهنگ را داشته باشند شدیدتر است، در ماه رمضان به اوج خود می‌رسد. آنها باید روزه‌داری، نماز و دیگر عبادات خود را در محیط‌هایی مانند مدارس، دانشگاه‌ها و محل‌های کار مدیریت کنند که اغلب با این اعمال آشنایی ندارند. برای این نسل، رمضان تنها یک عمل عبادی خصوصی نیست، بلکه نوعی "اجرای عمومی هویت" است. وقتی یک نوجوان روزه را برای همکلاسی خود توضیح می‌دهد یا یک جوان شاغل برای گرفتن زمان استراحت برای نماز با مدیر خود صحبت می‌کند ، آنها در حال تعریف و ارائه فعالانه هویت مسلمانی خود به دنیای غیرمسلمان هستند. این فرآیند آنها را به سفیران فرهنگی تبدیل می‌کند، اما در عین حال با چالش‌هایی مانند مواجهه با کلیشه‌ها و اسلام‌هراسی نیز همراه است.

خلق سنت‌های جدید

برای معنادارتر کردن رمضان در یک محیط غیرمسلمان، خانواده‌ها و جوانان به طور فزاینده‌ای در حال ابداع سنت‌های جدید هستند. این سنت‌ها به آنها کمک می‌کند تا با این ماه ارتباط عاطفی مثبتی برقرار کنند. برخی از این نوآوری‌ها عبارتند از:

• تزئین خانه‌ها: استفاده از چراغ‌ها، بنرها و تزئینات با نمادهای ماه و ستاره برای ایجاد فضایی شاد و رمضانی در خانه.

• شمارش معکوس تا عید: ساختن زنجیرهای کاغذی یا پارچه‌ای که کودکان هر شب یکی از حلقه‌های آن را جدا می‌کنند تا رسیدن عید فطر را بشمارند.

• اهداف رمضانی: تعیین اهداف شخصی برای رشد معنوی در ماه رمضان، مانند خواندن بخش مشخصی از قرآن، اقامه نمازهای مستحبی یا بهبود یک عادت شخصی.

• افطارهای دوستانه: برگزاری افطارهای ویژه برای دوستان، مانند "افطاری خواهران" یا "افطاری برادران"، و دعوت از دوستان غیرمسلمان برای به اشتراک گذاشتن این تجربه و آموزش آنها در مورد اسلام.

صدای جوانان: روایت‌های شخصی

رسانه‌های اجتماعی و وبلاگ‌ها به فضایی قدرتمند برای جوانان مسلمان تبدیل شده‌اند تا تجربیات، چالش‌ها و شادی‌های خود را در ماه رمضان به اشتراک بگذارند. آنها در مورد موضوعاتی مانند مدیریت سلامت روان در حین روزه‌داری و مقابله با احساس خستگی و تحریک‌پذیری می‌نویسند. خاطرات شیرین و گاه دشوار اولین روزه خود را در کودکی بازگو می‌کنند. آنها همچنین به سؤالات متداول و گاه عجیبی که از سوی غیرمسلمانان مطرح می‌شود ("حتی آب هم نه؟" یا "می‌توانم جلوی تو غذا بخورم؟") با صبوری و طنز پاسخ می‌دهند و به این ترتیب به رفع باورهای غلط کمک می‌کنند.

از عمل خصوصی تا حضور عمومی: رمضان در عرصه مدنی

در سال‌های اخیر، رمضان به طور فزاینده‌ای از یک عمل عبادی خصوصی و خانوادگی به بخشی قابل مشاهده و به رسمیت شناخته شده از تقویم عمومی و مدنی در غرب تبدیل شده است. این تحول از طریق گردهمایی‌های بین‌ادیان، جشنواره‌های عمومی و پیام‌های رسمی رهبران سیاسی نمود پیدا کرده است.

ساختن پل‌ها: افطارهای بین ادیان

افطارهای بین‌ادیان به یک سنت رو به رشد و قدرتمند در کانادا، آمریکا و بریتانیا تبدیل شده‌اند. این رویدادها که اغلب در مساجد، کلیساها، کنیسه‌ها یا مراکز اجتماعی برگزار می‌شوند، فضایی برای گفت‌وگو، یادگیری متقابل و ایجاد دوستی‌های پایدار بین جوامع مسلمان، یهودی، مسیحی و دیگر گروه‌های مذهبی و غیرمذهبی فراهم می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این مراسم اغلب از شباهت‌های بین ادیان خود، مانند سنت روزه‌داری، شگفت‌زده می‌شوند و تفاوت‌ها را به عنوان فرصتی برای غنی‌سازی درک خود از ایمان و معنویت می‌بینند. این گردهمایی‌ها با به اشتراک گذاشتن غذا، که یک زبان جهانی است، به شکستن کلیشه‌ها و ایجاد همدلی واقعی کمک می‌کنند.

نمایش عمومی جدید: جشنواره‌ها و بازارهای شبانه

در بسیاری از شهرهای بزرگ غربی، بازارهای شبانه رمضان به رویدادهای فرهنگی عظیمی تبدیل شده‌اند که نه تنها مسلمانان، بلکه جمعیت گسترده‌تری از غیرمسلمانان را نیز به خود جذب می‌کنند.

• استرالیا: رویداد "شب‌های لاکمبا" (Lakemba Nights) در سیدنی، یک بازار غذای خیابانی ماهانه است که با جذب بیش از یک میلیون بازدیدکننده، به یکی از بزرگترین جشنواره‌های فرهنگی این کشور تبدیل شده است. بازارهای مشابهی نیز در ملبورن و دیگر شهرها برگزار می‌شود که انواع غذاهای حلال، لباس‌های سنتی و صنایع دستی را عرضه می‌کنند.

• بریتانیا: لندن شاهد ظهور پدیده‌های جدیدی مانند نصب چراغ‌های تزئینی بزرگ به مناسبت رمضان در خیابان‌های مرکزی وست اند است. رویدادهایی مانند "افطار بزرگ" (The Big Iftar) و "جشنواره رمضان" (Ramadan Festival) هزاران نفر را در مکان‌های نمادین مانند میدان ترافالگار گرد هم می‌آورند تا به طور جمعی روزه خود را افطار کنند.

این رویدادها یک رابطه همزیستی بین جامعه اقلیت و اکثریت ایجاد می‌کنند. از یک سو، با تثبیت و اعتماد به نفس بیشتر جوامع مسلمان، آنها این فضاهای عمومی را خلق می‌کنند. از سوی دیگر، این جشنواره‌ها با نمایش جنبه‌های شاد، اجتماعی و فرهنگی اسلام، به رمزگشایی از این دین برای اکثریت غیرمسلمان کمک کرده و به کاهش تعصبات و افزایش درک متقابل منجر می‌شوند.

به رسمیت شناختن رسمی: پیام‌های رهبران

حضور رو به رشد رمضان در عرصه عمومی با به رسمیت شناختن رسمی آن توسط رهبران سیاسی همراه بوده است. صدور پیام‌های تبریک سالانه به مناسبت ماه رمضان توسط رئیس جمهور ایالات متحده ، نخست وزیران کانادا و استرالیا ، و پادشاه و نخست وزیر بریتانیا به یک رویه استاندارد تبدیل شده است. این پیام‌ها معمولاً بر ارزش‌های مشترکی مانند شفقت، بخشش و اتحاد تأکید می‌کنند و از کمک‌های جامعه مسلمان به کشور قدردانی می‌نمایند. با این حال، این به رسمیت شناختن همیشه بدون چالش نیست. گاهی این پیام‌ها با انتقاداتی از سوی بخشی از جامعه مسلمان مواجه می‌شوند که آنها را در تضاد با سیاست‌های خارجی دولت، ریاکارانه می‌دانند. این امر نشان می‌دهد که جشن عمومی رمضان، اگرچه نشانه‌ای از پذیرش است، اما نمی‌تواند چالش‌های عمیق‌تر سیاسی و اجتماعی را که جامعه با آن روبروست، پنهان کند.

اقتصاد رمضان: روندهای مصرفی و تأثیر بازار

رمضان علاوه بر ابعاد معنوی و اجتماعی، تأثیرات اقتصادی قابل توجهی نیز دارد. این ماه با تغییر الگوهای مصرف، یک "اقتصاد شبانه" منحصربه‌فرد و یک رونق فصلی بزرگ برای بخش‌های مختلف، به ویژه غذا و خرده‌فروشی، ایجاد می‌کند.

تغییر در الگوهای مصرف

یکی از بارزترین پدیده‌های اقتصادی رمضان، تغییر زمان هزینه‌ها به ساعات پایانی شب است. تحلیل داده‌های تراکنش‌های مالی نشان می‌دهد که در کشورهایی مانند عربستان سعودی و کویت، سهم تراکنش‌های انجام شده بین ساعت 10 شب تا 4 صبح در ماه رمضان بیش از دو برابر می‌شود. این "اقتصاد شبانه" به ویژه در بخش‌هایی مانند رستوران‌ها، برنامه‌های تحویل غذا، سوپرمارکت‌ها و فست‌فودها مشهود است، زیرا مردم برای وعده سحری یا بیرون می‌روند یا غذا سفارش می‌دهند. به طور متناقض، مصرف کلی غذا در ماه رمضان، که ماه پرهیز است، افزایش می‌یابد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که صورت‌حساب‌های غذایی خانواده‌ها می‌تواند بین 50 تا 100 درصد افزایش یابد و حدود 83٪ از خانواده‌ها عادات غذایی خود را در این ماه تغییر می‌دهند.

تأثیر بر کسب‌وکارها

این تغییر در رفتار مصرف‌کننده، رمضان را به یک فصل تجاری بسیار مهم تبدیل کرده است. خرده‌فروشان و رستوران‌ها شاهد افزایش شدید فروش هستند. بسیاری از سوپرمارکت‌ها و هایپرمارکت‌ها ساعات کاری خود را تا دیروقت افزایش می‌دهند و کمپین‌های تبلیغاتی و تخفیف‌های ویژه رمضان را راه‌اندازی می‌کنند. رمضان به یک "فرصت طلایی" برای بازاریابی محصولات، به ویژه مواد غذایی و آشامیدنی، تبدیل شده است، مشابه آنچه برای کریسمس در فرهنگ غربی رخ می‌دهد. این رونق اقتصادی تنها به کشورهای با اکثریت مسلمان محدود نمی‌شود و در کشورهای غربی با جمعیت قابل توجه مسلمان نیز فعالیت تجاری قابل توجهی ایجاد می‌کند. این "تجاری‌سازی" رمضان یک پارادوکس را به نمایش می‌گذارد: ماهی که از نظر معنوی به پرهیز و همدردی با فقرا اختصاص دارد، به یکی از بزرگترین محرک‌های مصرف‌گرایی و حتی اسراف (مانند افزایش ضایعات غذا ) تبدیل شده است. در حالی که این پدیده ممکن است جوهر معنوی ماه را کمرنگ کند، از سوی دیگر، نشانه‌ای قدرتمند از ادغام اقتصادی و نفوذ جامعه مسلمان است. "اقتصاد رمضان" کسب‌وکارهای اصلی را وادار می‌کند تا پایگاه مصرف‌کننده مسلمان را به رسمیت بشناسند و به آن خدمات ارائه دهند، که این خود شکل دیگری از ادغام در بافت اقتصادی غرب است.

نتیجه‌گیری: بافت در حال تحول رمضان در غرب

برگزاری ماه مبارک رمضان در غرب یک فرآیند پویا و چندلایه از انطباق، نوآوری و تاب‌آوری است. این تجربه صرفاً انتقال سنت‌های قدیمی به یک جغرافیای جدید نیست، بلکه خلق فعالانه اشکال نوینی از بیان مذهبی و فرهنگی است که هم جوامع مسلمان و هم جوامع گسترده‌تری را که در آن زندگی می‌کنند، بازآفرینی می‌کند. از چالش‌های فقهی روزه‌داری در زیر آفتاب نیمه‌شب اسکاندیناوی تا ظهور بازارهای شبانه پررونق در خیابان‌های سیدنی و لندن، رمضان در غرب به پدیده‌ای چندوجهی تبدیل شده است. این ماه به عرصه‌ای برای مذاکره بر سر هویت برای نسل جوان، لنگرگاهی برای انسجام اجتماعی از طریق مساجد چندمنظوره، و پلی برای گفت‌وگوی بین‌ادیان تبدیل شده است. در عین حال، این ماه به یک نیروی اقتصادی قابل توجه تبدیل شده که پارادوکس‌های مصرف‌گرایی مدرن را در دل یک سنت معنوی به نمایش می‌گذارد. چهره جدید رمضان در غرب، داستانی از ایمانی است که در تقاطع سنت و مدرنیته، اقلیت و اکثریت، و معنویت و بازار، خود را به طور مداوم بازتعریف کرده و غنی می‌سازد.